"Zoals het nu is georganiseerd, is het niet slecht'', zegt HartslagNu-bestuurder Aart Bosmans als hij naar de huidige situatie in de stad kijkt. Maar volgens hem zou het wel sneller kunnen.

Bosmans ontwikkelde met HartslagNu zelf een systeem dat daarvoor moet zorgen. Het werd bedacht voor de meer afgelegen plekken in Nederland, waar de aanrijtijden van de hulpdiensten langer zijn. Inmiddels wordt Hartslag Nu overal in Nederland gebruikt: ook in Amsterdam. Via de app krijgen vrijwillige hulpverleners (allemaal hebben ze een reanimatiecursus gedaan) een melding als iemand bij hen in de buurt een hartaanval heeft gekregen.

Zes minuten

Het meldingssysteem selecteert zelf mensen die rechtstreeks naar het slachtoffer toe gaan, een ander deel wordt opgeroepen om de dichtstbijzijnde AED op te halen. "Burgers die dichtbij zijn, kunnen de reanimatie opstarten", legt Bosmans uit. "Die zorgen ervoor dat de circulatie weer op gang wordt gebracht en maken het hart 'gevoeliger' voor de schok die een defibrillator geeft." Die tijd kunnen andere vrijwilligers dan weer gebruiken om een reanimatie-kit uit een kast te pakken.

Omdat de overlevingskans het grootst is wanneer iemand binnen zes minuten gereanimeerd wordt, hebben de Hartstichting en HartslagNu het liefst dat er in alle gemeenten in Nederland binnen hemelsbreed 500 meter een AED-kast te vinden is. "We willen dat je een patiënt binnen zes minuten kunt behandelen", legt Bosmans uit. "Iedere minuut daarna neemt de kans op overleving met tien procent af."

Om daarvoor te kunnen zorgen, moet er eigenlijk overal een kastje in de buurt zijn, maar dat is in Amsterdam lang niet overal het geval. Uit cijfers van HartslagNu blijkt dat de gemiddelde afstand een AED in de stad (716 meter) een stuk hoger ligt dan die standaard van 500 meter. Hoger ook dan het gemiddelde in heel Nederland (495 meter). "En daarbij moet je ook bedenken dat op sommige plekken in Amsterdam de afstand nóg korter dan 500 meter moet zijn. Bijvoorbeeld in het centrum, waar je met de grachten te maken hebt."

Kilometer

Bosmans pakt er een paar uitschieters bij, zoals het postcodegebied 1033 BL in Tuindorp Oostzaan. Uit dat stukje Noord kwamen het afgelopen jaar meer dan twintig reanimatiemeldingen, terwijl de dichtstbijzijnde AED-kast op meer dan een kilometer afstand ligt. In een gebied in de Osdorper Ban ligt het kastje op 800 meter afstand: ook daar waren vorig jaar meer dan twintig meldingen. 

"Alle kasten die nu in de stad hangen, zijn er gekomen omdat mensen in de buurt dat belangrijk vonden", zegt Bosmans. "Maar de gemeente zelf, die heeft er nooit iets aan gedaan."

Een woordvoerder van de gemeente legt aan AT5 uit dat er in Amsterdam al een goed netwerk van mobiele AED's bestaat. In de stad wordt de politie of de brandweer ingezet om reanimaties uit te voeren. "Professionele hulpverlening die bovendien snel ter plaatse is", noemt de woordvoerder het. "De gemeente Amsterdam waardeert de inzet van deze professionals."

Zelf regelen

"Die waardering geldt ook voor de inzet van de Hartstichting", vervolgt de woordvoerder, die aanstipt dat het plaatsen van AED-kasten vooral een particuliere aangelegenheid is. "Er is geen aparte financiering voor vaste buitenkasten met AED’s. Via beschikbare buurtbudgetten kan een buurt bijvoorbeeld wel een aanvraag doen voor een AED-kast."

De positie van Amsterdam staat in contrast met veel andere gemeenten in Nederland, zegt Bosmans. Voor een deel kan hij dat ook wel begrijpen: "Gemeenten uit plattelandsgebieden hebben te maken met ziekenhuizen die ver weg zijn, langere aanrijtijden, die willen dit goed regelen. Grote steden hebben ook andere problemen, waardoor er andere prioriteiten zijn. Elke vier jaar is er een nieuw stadsbestuur met een nieuwe agenda die eerst afgewerkt moet worden."

Toch zou het Bosmans niet verkeerd zijn als ook Amsterdam iets meer initiatief zou laten zien. "Alleen al qua communicatie zou er meer kunnen gebeuren. Bijvoorbeeld door mensen uit de wat armere wijken in de stad beter te informeren over de mogelijkheden. Maar je zou ook de opleiding kunnen vergoeden voor mensen die dat niet zelf kunnen betalen."

'Achterstand'

Juist die gebieden hebben een lagere AED-dekking ziet Bosmans. Bovendien zijn er in die buurten minder mensen die een reanimatiecursus op zak hebben: "Als ik meer geld heb, kan ik makkelijker een opleiding afschaffen. Wijken waar de mensen het minder hebben, lopen ze op dat gebied een achterstand op. Terwijl dit wel gewoon over gezondheid gaat."

Volgens Bosmans zou de gemeente ook beter met de Hartstichting en HartslagNu kunnen afstemmen over de locaties van de kasten. "Er heeft nog nooit iemand aan ons gevraagd waar de kasten opgehangen kunnen worden." Zo hangen sommige kits bijvoorbeeld in openbare gebouwen, waardoor ze buiten kantoortijden achter een gesloten deur liggen. "Daar snap ik niets van", zegt Bosmans. "Gemeente maakt gebruik van publiek geld, dus die kasten moeten gewoon beschikbaar en bereikbaar zijn."

Ook tegen het argument dat de politie en de brandweer zelf al worden opgeroepen als er gereanimeerd moet worden, valt volgens Bosmans genoeg in te brengen. "Het klopt dat het op deze manier goed geregeld is, maar dat wil niet zeggen dat het niet beter en sneller kan. Bovendien hebben ze het bij hulpdiensten constant over capaciteit dat overal ingezet moet worden. Als je een vrijwilligersorganisatie hebt dat goed functioneert, moet je dat ook gebruiken."