"Zo herdenken we vandaag het leed dat Nederland andere mensen heeft aangedaan, met respect naar de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog", legt mede-initiatiefnemer Rishma Khubsing uit. "Dan kunnen we morgen het leed herdenken wat Nederland is aangedaan. Als we elkaar zien en herkennen, dan kunnen we op 5 mei in verbondenheid bevrijdingsdag vieren."

Er is al jaren discussie over wie wel en niet herdacht moet worden bij de Nationale Dodenherdenking. Vlak na de Tweede Wereldoorlog werden alleen militairen en verzetsstrijders herdacht en later ook de burgerslachtoffers, maar tegenwoordig herdenken we op 4 mei alle Nederlandse oorlogsslachtoffers sinds de jaren '40-'45. De organisatoren van deze herdenking op de Dam vinden dat echter te eenzijdig en willen dat er ook ruimte komt voor slachtoffers van bijvoorbeeld het koloniale verleden.

Met dat laatste argument in het achterhoofd kwamen de initiatiefnemers drie jaar geleden op het idee om op 3 mei een inclusieve herdenking te organiseren. "Dit is geen protest, maar een aanvulling", zegt Khubsing, die het liefst ziet dat 4 en 5 mei in de toekomst 3, 4 en 5 mei wordt. "Als kind miste ik de herdenking van mijn voorouders. Dat heeft me altijd gefrustreerd.  Ik ben van mening dat iedereen ertoe doet; ieders pijn doet ertoe."

Voor de inclusieve herdenking op de Dam hebben de initiatiefnemers een klein podium opgebouwd. Daarop wordt onder meer gedanst, gezongen en muziek gemaakt. Op de manier zoals de slachtoffers van het koloniale verleden dat vroeger ook deden.

Het publiek is gemengd. Voor een groot deel zijn het mensen met een multiculturele achtergrond. Witte Nederlanders zijn er ook, al had Khubsing gehoopt op meer. "Je ziet wel dat er ook witte Nederlanders bij zijn, maar het zou mooi zijn als zij er in de toekomst met meer bij zouden zijn. Dan kun je namelijk echt samen herdenken, net zoals ik 2 minuten stil ben op 4 mei."

Het aantal mensen dat nu op de Dam staat is onvergelijkbaar met de massa die tijdens de nationale herdenking twee minuten stil is. Als het aan de initiatiefnemers ligt verandert dat dus. Op hun website vragen ze de regering om van 3 mei ook een nationale herdenkingsdag te maken.

Niet iedereen die op Dam staat deelt die hoop trouwens. Frank Vreugd bijvoorbeeld: "Ik ben het niet eens met hoe de dingen lopen, omdat ik vind dat het koloniale verleden niet gemixt moet worden met het slavernijverleden. Een deel van de koloniale bevolking is namelijk pas in 1927 onderdaan van Nederland geworden. De slavernij is iets dat 300 jaar eerder al begonnen was."

Het leed van alle bevolkingsgroepen kan niet op een hoop gegooid worden, vindt Vreugd. "Ik stam af van tot slaaf gemaakte mensen. Wij zijn gestript van onze naam, kennis, ons geloof en onze waardigheid. Terwijl de contractarbeiders dingen als hun taal en leefgewoonten hebben kunnen behouden. Mijn familiegeschiedenis begint pas op het moment dat mijn voorouders de naam van hun witte meester kregen."

"Bovendien kregen de contractarbeiders nog startkapitaal of hulp om hun leven op te kunnen bouwen. Onze voorouders moesten tot tien jaar na de afschaffing van de slavernij doorwerken. Daarna hebben ze geen cent gekregen. Dat is een wezenlijk verschil."

Keti Koti

Khubsing benadrukt dat er voor het slavernijverleden al een aparte herdenking is. "Keti Koti is de viering van de afschaffing van de slavernij. Bij hen staan we ook stil. Helaas is het koloniaal verleden groter dan de slavernij. Het is breder dan Suriname, de Antillen en Indonesië."

Evert van der Bosch en Sheila Janssen-Arumjo vinden het juist wel fijn dat deze herdenking er is. "We hebben op school geleerd hoe de Joden gedood werden, maar onze eigen mensen hebben een vergelijkbaar lot moeten ondergaan. Ook onze voorouders zijn op een gruwelijke manier aan hun einde gekomen."

Vergeten volk

Voorouders van Van der Bosch waren inheemse mensen uit Suriname, volgens hem een vergeten groep. Zij werden niet door Nederlanders vanuit Afrika vervoerd voor de slavenhandel, maar waren wel slachtoffer van het koloniale verleden. "Wat de slavernij heeft veroorzaakt is heel erg, maar eigenlijk zijn wij een vergeten volk. Op de een of andere manier houdt het je toch bezig. Hoe kan het toch bestaan dat mensen dit elkaar aandoen?"

Ook Janssen-Arumjo, die eveneens inheemse voorouders heeft, staat vierkant achter het initiatief om op 3 mei het koloniale verleden te herdenken. "Samen herdenken vind ik heel goed. Een mens blijft een mens. We zijn allemaal geschapen en gemaakt door een almachtige. Vandaar dat dit echt moet blijven. Eigenlijk zou het vanzelfsprekend zijn dat we dit herdenken, zodat het in de toekomst nooit meer gebeurd."

Janssen-Arumjo hoopt daarom dat de opkomst volgend jaar een stuk hoger is. "Wij als inheemsen waren de eerste bewoners, we hebben toegelaten en gerespecteerd. Ik had meer verwacht, minstens 1000 mensen. Er is zoveel narigheid gebeurd. Als er meer mensen bij elkaar zouden komen, zouden meer mensen hier bij stilstaan."