Het aantal toeristische overnachtingen lijkt in 2024 op 23 miljoen uit te komen. Dat terwijl de gemeenteraad eerder aangaf dat het er nooit meer dan 20 miljoen mochten zijn. Achttien miljoen toeristische overnachtingen werd als 'signaalwaarde' gezien, het college van burgemeester en wethouders zou dan met plannen moeten komen om het aantal toeristische overnachtingen te verminderen. 

Effect niet heel groot

Om die reden liet het stadsbestuur onderzoeks- en adviesbureau Significant APE onderzoeken wat een verhoging van de toeristenbelasting zou doen. Dat rapport werd deze week naar de gemeenteraad gestuurd. Het onderzoeksbureau concludeert dat de toeristenbelasting weliswaar een remmend effect heeft op het aantal toeristische overnachtingen, maar 'dat effect is niet heel groot'.

"Deze conclusie baseren we op de bevinding dat de toeristenbelasting minimaal verdrievoudigd moet worden om het aantal overnachtingen onder de signaalwaarde van 18 miljoen te krijgen, als andere beleidskeuzes en omstandigheden gelijk blijven", schrijft het onderzoeks- en adviesbureau. Tegelijkertijd is het wel een 'relatief effectief middel' om de belastinginkomsten te verhogen. "De belastingopbrengst per overnachting stijgt immers, terwijl de meeste toeristen naar Amsterdam blijven komen."

Onder meer congresgangers zullen het naar verwachting laten afweten bij kleinere prijsstijgingen. Dat komt doordat er duizenden kamers tegelijk geboekt worden en procentuele verschillen dan veel uitmaken. Ook willen congresgangers in de stad zelf verblijven en niet in een buurtgemeente. Congressen worden wel jaren van tevoren al vastgelegd, dus er zal niet meteen effect te zien zijn. "Vooralsnog zien we geen grote exodus van congressen uit Amsterdam, als gevolg van eerdere verhogingen van de belastingen. Dit kan in de toekomst wel veranderen", staat er in het rapport.

Budgettoeristen zijn vermoedelijk ook gevoelig voor kleinere prijsstijgingen. "Dat wil niet zeggen dat er geen budgettoeristen meer te zien zullen zijn in Amsterdam bij hogere toeristenbelasting, maar de samenstelling van de toeristenpopulatie gaat wel veranderen", schrijft het bureau.

Uitwijk naar buurtgemeenten

Het bureau verwacht dat de helft van het gedaalde aantal overnachtingen komt door uitwijk naar omliggende gemeenten, terwijl de toeristen dagelijks op en neer naar Amsterdam pendelen. De overlast daalt daarmee niet, terwijl de belastinginkomsten wel bij die buurgemeenten terecht komt. De inschatting is dat er ruim twee miljoen overnachtingen kunnen 'verschuiven' naar die gemeenten, maar daarna is er geen overcapaciteit meer.  

Wethouders Sofyan Mbarki (Economische Zaken) en Hester van Buren (Financiën) hebben per brief op het rapport gereageerd. Ze noemen het scenario van het verdrievoudigen van de toeristenbelasting 'een scenario met een radicaal karakter', waarbij er ook een 'zeer grote mate van onzekerheid geldt' als het gaat om de daadwerkelijke invloed op de drukte in de stad, de opbrengsten en mogelijke ongewenste neveneffecten. Het zou overigens wel tussen de 263 tot 689 miljoen euro opleveren.  

Budgettaire inzet

Beide wethouders zien meer in een 'budgettaire inzet' van de toeristenbelasting, omdat zij ook erkennen dat het een 'effectief instrument kan zijn om meer inkomsten te genereren'. Ze willen daarmee de kosten die 'samenhangen met het in goede banen leiden van de bezoekersstromen, de groei van de stad en andere opgaven in de stad' kunnen dekken. 

Donderdag werd bij de presentatie van de voorjaarsnota al duidelijk dat de toeristenbelasting straks al van 3 naar 4 euro en het variabele tarief met 1 procent van de prijs van een hotelovernachting stijgt. Dat levert de stad 30 miljoen euro op. De wethouders zeggen dat ze graag met gemeenteraadsleden in gesprek gaan 'over mogelijke aanvullende aanpassingen met het oog op het beeld bij de begroting', wat betekent dat een nog hogere toeristenbelasting niet uitgesloten is.