Er is volgens de UvA al langere tijd sprake van grensoverschrijdend gedrag van Buijs. De universiteit zette de wetenschapper eind april op non-actief nadat hij op sociale media UvA-collega's en wetenschappers wegzette als 'monsters', 'extremisten', 'corrupt' en 'levensgevaarlijk'. De universiteit deed dat in het kader van een veilige werkomgeving en de veiligheid van wetenschappers.

Ernstig verwijtbaar gehandeld of niet?

De universiteit stelt vandaag in de rechtbank dat Buijs met zijn gedrag ernstig verwijtbaar heeft gehandeld. Door zijn collega's en de universiteit 'extremisten', 'corrupt', 'psychopaat', en 'levensgevaarlijk' te noemen heeft hij volgens de UvA in strijd met goed werknemerschap gehandeld, zo bepleitte advocaat Pauline Sick van de universiteit. Volgens haar heeft de UvA 'engelengeduld' gehad en was ontslag op staande voet ook een mogelijkheid geweest, maar kiest de universiteit voor de 'koninklijke weg' door dat oordeel aan de rechter over te laten.

Buijs vindt echter dat juist de UvA ernstig verwijtbaar heeft gehandeld en vraagt om een schadevergoeding van ruim 55.000 euro. Hij geeft toe dat hij wel eens 'uit zijn slof' is geschoten, maar zegt dat hij 'het hele instituut' tegen zich kreeg en dat hij 'op nationaal toneel op de guillotine is gelegd'. Volgens hem werden hem als werknemer basale rechten ontnomen, zo mocht hij geen lessen meer geven, mocht hij niet meer naar vergaderingen en was hij niet meer welkom in app-groepen. Hij werd niet behandeld als werknemer, maar als iemand die lastig is, aldus zijn advocaat.

Wrakingsverzoek

Tijdens de zaak werd nog gepoogd om achter gesloten deuren een schikking te treffen, maar de UvA en Buijs kwamen er niet uit. Toen de zaak daarna weer met publiek verder ging, voerde Buijs aan dat hij het gevoel had dat er geen werkelijk hoor en wederhoor plaatsvond. "Ik heb het gevoel dat ik heel kritisch (door de rechtbank red.) wordt bevraagd over mijn handelen, maar dat dit niet gebeurt in het geval van de UvA."

Buijs wraakte daarop de rechtbank, een procedure die bedoeld is om de objectiviteit van een rechter te beoordelen. De zaak is daarop aangehouden. Op een later moment zal een wrakingskamer zich over het wrakingsverzoek moeten buigen. Dan wordt duidelijk of de zaak met de huidige rechter verder kan, of dat die moet worden vervangen door een andere rechter.

Kort geding

Buijs vocht afgelopen mei zijn non-actiefstelling aan bij de rechtbank. Hij beriep zich op klokkenluidersbescherming, maar kreeg ongelijk van de rechter. Volgens de rechtbank handelde de universiteit niet in strijd met de wet, omdat de non-actief stelling ging vanwege 'diens grensoverschrijdende communicatie en weigering zich te houden aan instructies van de UvA'.

Een externe commissie, die door de universiteit werd ingesteld na een melding van Buijs, oordeelde later dat er geen sprake is van een onvrije cultuur op de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de universiteit.

Wel uitte de commissie zorgen, want "academische vrijheid is in de praktijk niet vanzelfsprekend". Zo zijn er zorgen over "de toenemende grimmigheid van het maatschappelijke debat, politieke inmenging, sociale uitsluiting en keuzevrijheid voor wetenschappers over samenwerking".

Buijs mengde zich vaak in discussies over genderdiversiteit. In een opiniestuk voor universiteitsblad Folia noemde hij het "fenomeen non-binair" en de "obsessie met voornaamwoorden" een "lege hype". Ook stelde hij dat hij als klokkenluider heeft aangekaart dat de academische vrijheid wordt bedreigd door een 'woke-cultuur'.

AT5 maakte in juni onderstaande reportage naar aanleiding van de discussie rond academische vrijheid.