De plannen voor het doortrekken van de Noord/Zuidlijn via Schiphol naar Hoofddorp zijn al sinds 2019 in de maak. Eind vorig jaar werd duidelijk dat het ministerie 4,1 miljard zou vrij zou maken voor een aantal megaprojecten in en rond de stad. Geld dat ook gebruikt zou worden voor andere grote projecten in de stad, zoals het sluiten van de ringlijn waar metro 51 rijdt.

Van dat bedrag zou 2,7 miljard naar het project 'OV-verbinding Amsterdam-Haarlemmermeer' gaan, waar het doortrekken van de Noord/Zuidlijn een belangrijk onderdeel van is. Bij de afspraken hoorde ook dat Amsterdam 600 miljoen euro zou bijdragen.

Maar van de 2,7 miljard euro van het Rijk is nu nog maar zo'n 900 miljoen euro overgebleven. Dat heeft voor een belangrijk deel te maken met bezuinigingen vanuit het Rijk, die 1,3 miljard euro uit het potje halen.

Stijgende prijzen

De overige 313 miljoen euro wordt uitgegeven om tegenvallende resultaten bij andere spoorprojecten op te vangen. Een deel van die tekorten (189 miljoen euro) zijn ontstaan bij het project rondom het Zuidasdok, waar de versterking van de Rozenoordbrug en de aanbesteding van Knooppunt De Nieuwe Meer allebei duurder blijken dan verwacht. Een woordvoerder van het ministerie van I&W benadrukt dat er vooraf is afgesproken dat tegenvallers met deze Rijksbijdrage betaald zouden moeten worden.

Door de stijgende prijzen zijn er in de rest van het land nog veel meer projecten die met deze tekorten te maken hebben. Daardoor is er minder geld te investeren, is de uitleg van het ministerie over de bezuiniging. Het geld dat er wél is, wordt de komende tijd vooral ingezet op het onderhoud van het bestaande wegen- en sporennetwerk.

Geschrokken

Wethouder Melanie van der Horst zegt in een reactie 'enorm geschrokken te zijn van het nieuws.' "Als regio zijn we hierdoor overvallen", schrijft Van der Horst in een brief aan de raad. Dat er daarnaast niet alleen voor de tekorten bij het Zuidasdok, maar ook voor andere tekorten aan het spoor geld wordt ingehouden, is volgens de wethouder 'tegen de afspraken in.'

Volgens Van der Horst kan een metro naar Schiphol ervoor zorgen dat de treinen die nu naar de luchthaven rijden, voor andere trajecten ingezet kunnen worden, waarmee de reistijd tussen Noord-Nederland en de Randstad korter wordt. "Door het uitbreiden van het metronet (Noord/Zuidlijn) tussen Amsterdam en Hoofddorp ontstaat ruimte voor minimaal acht extra treinen per uur en per richting", schrijft de wethouder. 

Bovendien hangt het project dus nauw samen met andere grote plannen rondom de bereikbaarheid van de stad, zoals het sluiten van de ringlijn. "Dit pakket hangt heel nauw samen met de grote woningbouwopgave en de verwachte groei van banen in de regio."

Of het Rijk op een later moment alsnog met geld over de brug komt, moet een volgend kabinet beslissen. Van der Horst zegt ervan uit te gaan dat het daar uiteindelijk wel van zal komen. "De bewindspersonen en daarmee het ministerie hebben herhaaldelijk aangegeven dat het commitment voor dit investeringspakket onverminderd groot is. Wij vertrouwen erop dat de afspraken tussen Rijk en regio van november 2022 blijven staan."

Maar toezeggingen zijn daarover nog niet gedaan. "Daarmee vergroot het Rijk de onzekerheid hoe deze reservering tijdig weer aangevuld wordt", aldus Van der Horst. "Niet alleen bij de partijen waarmee afspraken zijn gemaakt, ook bij ontwikkelaars van de verschillende aanliggende grootschalige woningbouwgebieden, bij het bedrijfsleven en bij (internationale) vervoerders."

Onderzoek

Staatssecretaris Vivianne Heijnen benadrukt dat het project nog in de verkenningsfase zit en dat er dus eerst nog veel onderzoek gedaan moet worden, voordat de eerste schop de grond in gaat. Heijnen laat weten dat dat onderzoek zonder vertraging doorgaat.

Het intrekken van een groot deel van de bijdrage noemt Heijnen 'een moeilijk besluit': "In de metropoolregio Amsterdam werken en wonen miljoenen mensen, de wegen en het openbaar vervoer zijn er vaak ontzettend vol. Met het doortrekken van de Noord/Zuidlijn komt er meer ruimte op het spoor, en dat is belangrijk voor het treinverkeer in heel Nederland."

Het is niet voor het eerst dat de stijgende kosten bij het ministerie de aanleiding zijn voor bezuinigingsmaatregelen. In juni liet verantwoordelijk minister Mark Harbers al veertien wegprojecten en drie vaarwegprojecten stopzetten om geld te kunnen besparen.