Onderzoekers van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), het kennisinstituut van het ministerie, bekeken of 206 jonge veelplegers die op de lijst voorkwamen uiteindelijk zijn geholpen door de aanpak. Daarbij is alleen gekeken of recidive, het terugvallen naar de criminaliteit, is teruggedrongen. Dat bleek niet zo te zijn. De controlegroep, misdadigers en ex-misdadigers die niet op de lijst stonden, vertoonde juist wél minder crimineel gedrag.

'Zorgwekkend'

Het onderzoek komt hard binnen, erkent GroenLinks-raadslid Imane Nadif. "De regisseurs in het Top 600-programma doen ongelooflijk hun best, daar twijfel ik niet aan. Maar je moet roeien met de riemen die je hebt en dat is niet veel in deze tijd. Dus ik denk dat we kritisch moeten kijken waar we tekort schieten en hoe we dat kunnen ondervangen."

Fatihya Abdi (PvdA) sluit zich daarbij aan. "We gaan uiteraard nog het rapport goed bestuderen, maar de hoofdconclusie is zorgwekkend." Wel benadrukt Abdi dat alleen is gekeken naar het recidivecijfer, en niet naar andere doelstellingen. "Ik ben ook benieuwd naar de perspectiefverbetering en het voorkomen van afglijden van minderjarige broertjes en zusjes. Uiteindelijk heeft dit ook te maken met de wooncrisis en de enorme wachtlijsten in de zorg, die juist deze groep zo hard nodig heeft. Daar moet verandering in komen, ook vanuit de landelijke overheid."

Nader onderzoek

VVD-fractievoorzitter Claire Martens ziet wel een positieve kant aan het onderzoek. "Als blijkt dat deze aanpak niet werkt, ben ik blij dat de burgemeester gesprekken aangaat met het werkveld om te kijken wat er verbeterd kan worden." Want, stelt Martens, voor bepaalde doelgroepen van de Top 600 werkt de aanpak wél. " Ik denk dat verder onderzoek uit moet wijzen waarom het daar wel aanslaat en bij andere groepen niet."

Ook GroenLinks wijst erop dat de Top 600 geen uniforme groep is. "Het gaat om verschillende groepen, elk met hun eigen problematiek", zegt Nadif. "Die hebben allemaal specifieke zorg nodig. Als je kijkt naar drugscriminaliteit, voert burgemeester Halsema al zo'n aanpak. En dat is goed."

"Gevolgen landelijk beleid"

De linkse coalitiepartijen wijzen ook op de uitdagingen waar de gemeente voor staat om de groep veelplegers uit de criminaliteit te houden. "Het is een pijnlijke conclusie in het rapport dat we onvoldoende toekomstperspectief kunnen bieden door de wooncrisis, de gestegen leefkosten en de lange wachtlijsten in de zorg", constateert PvdA-raadslid Abdi.

GroenLinks sluit zich daarbij aan. "We zijn keihard geconfronteerd met dit zoveelste voorbeeld van de verschraling van de sociale voorzieningen", zegt Nadif. "Dan hebben we het over wonen en zorg, met name de GGZ ." Beide partijen hopen dat de landelijke overheid bij zal springen om de Amsterdamse aanpak te helpen.

Verder met Top 600 aanpak?

Voor de VVD zijn de conclusies uit het onderzoek geen reden om de stekker uit het Top 600-programma te halen. "Absoluut niet. We hebben grote uitdagingen wat criminaliteit betreft. Voor mij is het doel dat we de die omlaag krijgen."

JA21-fractievoorzitter Cas van Berkel is kritischer. "JA21 zegt al jaren: alleen een softe aanpak is niet genoeg. Dat werd door Halsema steeds met cijfers tegengesproken. Nu blijkt dat het onderzoek waarmee zij jarenlang schermde, ondeugdelijk is: tijd in de gevangenis is meegeteld als ‘niet recidiverend’, zo lusten wij er nog wel eentje."

Van Berkel roept op om in ieder geval tijdelijk te stoppen met de aanpak. "Totdat duidelijk is waarom het in bijvoorbeeld Rotterdam wel werkt." Daarnaast wil JA21 weten waarom eerder werd gesuggereerd dat de aanpak effect had. "Terwijl er toen geen controlegroep was meegenomen in het onderzoek." 

Burgemeester Halsema wil verder met de Top 600, schrijft ze in een brief aan de gemeenteraad en sluit ze verder onderzoek niet uit. "We onderzoeken hoe we de aanpak Top600 kunnen verbeteren en of aanvullend onderzoek nodig is."

Politiek verslaggever Nicolai Brannan gaat vrijdag in gesprek met burgemeester Halsema over het onderzoek. Dat gesprek is om 19:15 te zien op AT5 en op AT5.nl.