Een jaar geleden oordeelde de Raad van State dat het bestemmingsplan voor de eerste echte hoogbouwwijk van de stad niet de prullenbak in hoefde. Diverse omwonenden en andere Amsterdammers hadden daarom gevraagd. Zij vinden dat de 5.500 geplande woningen ook met laagbouw gerealiseerd kunnen worden. Bovendien zouden de hoge woontorens de Unesco-werelderfgoedstatus van de binnenstad in gevaar kunnen brengen. De rechter oordeelde anders en daarmee kon de gemeente door met de ontwikkeling van de Sluisbuurt.

In het afgelopen jaar is er heel veel gebeurd, vertellen Esther Moors en Jan Straub, projectmanagers van respectievelijk de Sluisbuurt en het Zeeburgereiland. 'In het afgelopen jaar hebben we een aantal partijen gesproken over de ontwikkeling van kavels', vertelt Moors. 'Het gaat om een hogeschool, het gaat om kavels voor jongeren- en studentenwoningen, het gaat om middensegment huurwoningen, het gaat ook om een lagere school.'

Daarnaast heeft de gemeente hard gewerkt om de eerste twee tenders (aanbestedingen) voor woningcomplexen op de markt te brengen en dat is eind oktober gelukt. Ontwikkelaars kunnen nu inschrijven op de twee kavels.

Een daarvan ligt in het hart van de toekomstige wijk. Op die plek moet een supermarkt met daarboven woningen in de vrije sector gebouwd worden. Het tweede kavel ligt tegen de Zuiderzeeweg aan en daar moet een complex komen met middeldure woningen, vrije sector woningen, bedrijfsruimten en een parkeergarage. Daarnaast is er inmiddels een kavel voor een zelfbouwgroep beschikbaar.

In de wijk komt ook een aantal hoge woontorens te staan, de hoogste daarvan wordt 125 meter. 'Volgend najaar wordt er begonnen met de bouw van de eerste hoge woontoren', zegt Straub. Die woontoren van 100 meter is op zijn vroegst eind 2023 klaar. 'Maar het hoogste punt bereiken ze natuurlijk al veel eerder.' De hoogste toren volgt een stuk later en ligt ook in een ander stuk van de wijk.

Afval via ondergrondse buizen

Een bijzonder aspect van de wijk is de manier waarop afval wordt ingezameld. Op straat komen geen afvalbakken van ondergrondse containers te staan, het grootste deel van het vuil wordt namelijk ondergronds via buizen afgevoerd. In de centrale hal van wooncomplexen komen inwerpopeningen in de muur voor gft-afval, restafval en papier, dat afval wordt via luchtstromen de wijk uit gezogen. Straub: 'We hebben berekend dat we 85 procent van de vrachtwagenbewegingen die te maken hebben met afval daarmee kunnen uitsluiten.'

Om al die toekomstige bouw mogelijk te maken, wordt er nu alvast gewerkt aan veel ondergrondse infrastructuur, zoals het leggen van leidingen. Met de aanleg van een warmtenet dat de eerste 2700 woningen in de Sluisbuurt moet gaan verwarmen met warmte afkomstig uit een energiecentrale van Vattenfall, is nog niet begonnen.

De reden daarvoor is het hoger beroep dat momenteel loopt tegen een uitspraak van de bestuursrechter. Die oordeelde in april van dit jaar dat gebouwen in de Sluisbuurt niet noodzakelijk op het warmtenet moeten worden aangesloten. Zonnepanelen in combinatie met een warmtepomp zouden ook in die energiebehoefte kunnen voldoen. Hoewel het alternatief dus zeker niet minder duurzaam is, tekende de gemeente wel hoger beroep aan.

'Een van de belangrijkste redenen waarom wij dat hoger beroep hebben aangetekend is voor een deel voor Sluisbuurt, omdat we natuurlijk door willen met de bouw', vertelt Marieke van Doorninck, wethouder Ruimtelijke Ontwikkeling en Duurzaamheid. 'In Amsterdam willen we veelal bouwen met collectieve systemen zoals warmtenetten met laagtemperatuur, dat is goed voor de betaalbaarheid. Daarvoor is wel een bepaalde massa nodig.'

Een andere belangrijke reden voor het hoger beroep is de drukte in de Amsterdamse bodem. Veel verschillende energiesystemen zorgen voor nog meer kabels en leidingen in de toch al volle ondergrond.

Warmtenet rendabel

Mocht de Raad van State besluiten dat de gebouwen in de Sluisbuurt ook op andere manieren verwarmd mogen worden, dan is het nog maar de vraag of het warmtenet er gaat komen. 'We zullen dan met Vattenfall moeten bespreken of zij het nog rendabel kunnen krijgen', aldus de wethouder. Hoewel het hoger beroep al voor de zomer werd aangetekend is er nog geen zicht op een datum voor de uitspraak.

De rechtszaak betekent volgens Van Dooninck niet dat de Sluisbuurt nu al te maken heeft met vertraging. Veel andere voorbereidingen, deels achter de schermen, gaan wel gewoon door. Naast het werk in de ondergrond, worden er op het terrein al bruggen gebouwd die de oevers van een centrale gracht met elkaar gaan verbinden. Komende zomer komt er op een terrein een tijdelijk kunstwerk te staan: een huisje op twintig meter funderingspalen.

Toch zal het nog enige jaren duren voordat Amsterdammers een eerste wandeling kunnen maken door de nieuwste wijk van de stad. De verwachting is dat de eerste driehonderd woningen eind 2023 worden opgeleverd, de hogeschool halverwege dat jaar. 'Op dat moment kun je echt naar de gebouwen toe', vertelt Moors. 'En op dit moment kun je om de hele wijk heen lopen, ook op de dijk, om een beeld te krijgen.'