Start van hoofdcontent

AT5 onderzoekt

nl

Aantal nieuwe agenten met migratieachtergrond loopt terug: ambities bij lange na niet gehaald

25 september 2021, 07.00 uur · Aangepast 1 augustus 2022, 08.45 uur · Door Mark Schrader

Van de nieuwe agenten die vorig jaar een opleiding zijn gaan volgen om zich aan te kunnen sluiten bij het Amsterdamse korps, had 26% een niet-westerse migratieachtergrond. Dat percentage ligt een stuk lager dan de jaarlijkse 50% die de politie al langer voor ogen heeft. Uit onderzoek van AT5 blijkt dat het aandeel nieuwe allochtone agenten in de stad de laatste jaren steeds minder wordt. 

Diversiteit binnen het korps staat al jaren hoog op de agenda, maar het lijkt vooral een kwestie van water naar de zee dragen; de werving verloopt stroef en lang niet alle nieuwe agenten met een dubbele nationaliteit blijven in het korps. 

Waar de instroom van nieuwe, cultureel diverse agenten (een paar honderd per jaar) tussen 2015 en 2017 een enorme vlucht nam, lijkt daar nu nog maar weinig van over. Van de instromers die in 2020 bij de Amsterdamse politie kwamen, had nog maar 26% een niet-westerse migratieachtergrond. In 2017 lag dat percentage op ruim 43%. 

Overigens blijkt uit cijfers van het CBS dat het percentage instromers van niet-westerse komaf in Amsterdam vorig jaar 16% bedroeg (in plaats van 26%). Dat zou betekenen dat de aanwas nóg verder aan het teruglopen is. De politie kan na meerdere verzoeken geen antwoord geven op de vraag waar dat verschil in percentages precies vandaan komt. Ook het CBS weet het niet. 

Daling onder aspiranten van 8% in 3 jaar tijd 

Duidelijk is dus wel dat het aantal aspiranten van niet-westerse komaf weer terugloopt. Aspiranten zijn agenten die nog twee jaar meelopen in het korps, voordat ze toetreden tot de dagelijkse operatie. Bedroeg het aandeel aspiranten met een niet-westerse migratieachtergrond in Amsterdam in 2018 nog 34%, in 2019 ging het om 30% en vorig jaar dus om 26%. 

De percentages vallen iets hoger uit als je ook agenten met een westerse achtergrond meetelt, maar het is geen geheim dat Amsterdam vooral staat te springen om nieuwe collega’s met Marokkaanse, Turkse en Antilliaanse roots.

Klein deel agenten met niet-westerse roots

Als je kijkt naar die operationele sterkte (aspiranten vallen daar volgens de politie niet onder) dan blijft het totale aandeel agenten in de stad met een migratieachtergrond (westers en niet-westers) nagenoeg stabiel: vorig jaar had 19 procent van de totale operationele sterkte een migratieachtergrond. Van die 19 procent had slechts 12 procent niet-westerse roots. 

Die percentages staan in schril contrast met de huidige bevolkingssamenstelling in de stad. Van alle inwoners van Amsterdam had op 1 januari van dit jaar ruim 36% van de Amsterdammers een niet-westerse achtergrond. Dat is ruim drie keer zoveel als het aantal agenten met een niet-westerse achtergrond dat tot de operationele sterkte behoort. 

AT5

Over diversiteit binnen de politie zijn de afgelopen jaren vele rapporten en actieplannen geschreven, strategieën opgesteld en hier en daar een evenement georganiseerd. Zo lijkt het de Amsterdamse politie in 2007 een goed idee om de Heineken Music Hall (nu AFAS Live) af te huren voor ‘rapwedstrijd’ om nieuwe collega’s met een migratieachtergrond binnen te halen (zie bovenstaande video). 

Brace moet nieuwe agenten lokken

Kosten noch moeite worden gespaard. Verschillende artiesten, onder wie Brace (bekend van hits als Moppie en Leipe Mocro Flavour) maken hun opwachting. Maar al die nieuwe agenten, waar zo vurig op gehoopt wordt, schitteren door afwezigheid. Achteraf blijkt dat de kosten niet opwegen tegen de baten. Op de avond zelf zijn uiteindelijk meer mensen van de organisatie aanwezig dan bezoekers. 

Fast forward naar 2017. Het is voormalig hoofdcommissaris Pieter-Jaap Aalbersberg die tijdens een interview op Radio 1 vertelt dat wat hem betreft de helft van alle nieuwe agenten in de Amsterdam voortaan een migratieachtergrond moet hebben. De politieorganisatie wordt volgens hem een betere afspiegeling van de stad.

Belangrijk aspect voor Aalbersberg is de jonge doelgroep: meer dan de helft van alle minderjarigen in de stad heeft een niet-westerse migratieachtergrond. “Wij gaan niet zitten wachten tot mensen zich melden”, aldus Aalbersberg destijds. 

Voormalig hoofdcommissaris Pieter-Jaap Aalbersberg

Even gaat dat goed. Een jaar na het radio-interview ligt het aantal nieuwe instromers met een niet-westerse migratieachtergrond in Amsterdam ineens een stuk hoger. In dat jaar gaat het om 60 van de 139 medewerkers (43%). De stijging komt voort uit een andere manier van werven. De Amsterdamse politie regelt in 2016 de werving en selectie van kandidaten op eigen initiatief. Sinds de invoering van de Nationale Politie in 2013 wordt dat landelijk aangestuurd. 

Lokaal werven slaat aan

De Amsterdamse politietop lanceert een pilot met een aantal concrete doelstellingen voor de jaren 2017-2019: per klas moet minimaal 50% van de instromers een niet-westerse achtergrond hebben. Daarnaast moeten alle aspiranten die vanaf dat moment instromen 'voldoen aan de diversiteitscompetenties conform de instroomeisen van de eenheid'. Het gaat dan om 'ervaring met diversiteit, neutraal kunnen handelen en flexibiliteit'. 

Jozias van Aartsen concludeert begin 2018 als waarnemend burgemeester dat de eerste resultaten van de pilot zichtbaar worden. “De instroom van medewerkers met een niet-Westerse achtergrond is toegenomen van 16,8% in 2015 naar 43,2% in 2017 en komt hierbij dichtbij de doelstelling van 50%.” Maar na de opleving in 2017 blijkt van de wens om jaarlijks de helft van de nieuwe instromers met een niet-westerse migratieachtergrond te verwelkomen weinig over. 

Verschillende streefcijfers 

Even terug naar die doelstelling van 50% waar oud-korpschef Aalbersberg destijds mee kwam: die bestaat nog steeds, ook onder de nieuwe hoofdcommissaris, Frank Paauw. Opvallend: een woordvoerder van de Nationale Politie laat weten dat wat hen betreft het percentage voor de vier grote steden - waaronder Amsterdam - gelijk is: de Nationale Politie streeft ernaar dat jaarlijks 35% van de nieuwe politiemensen in de grote steden van niet-westerse komaf is. 

Toch kiest Amsterdam voor een hogere inzet. “Een voldoende mate van zichtbare, culturele diversiteit in onze teams beschouwen we als een voorwaarde om effectief te opereren. Daarom heeft de Eenheid Amsterdam de landelijke doelstelling van 35% cultureel diverse instroom kracht bijgezet door in te zetten op het realiseren van een instroom van 50% nieuwe agenten met een cultureel diverse achtergrond”, aldus een woordvoerder van de Amsterdamse politie. 

Quote

"Een voldoende mate van zichtbare, culturele diversiteit in onze teams beschouwen we als een voorwaarde om effectief te opereren"

Woordvoerder politie amsterdam

Ondanks de hoge ambities lijkt een aardverschuiving in het personeelsbeleid voorlopig nog ver te zoeken. De werving en selectie van nieuwe agenten wordt nu weer landelijk aangestuurd, terwijl dat in het verleden per eenheid gebeurde. “Dit gebeurt wel in nauwe afstemming met de Regionale Eenheden. De werving van nieuwe medewerkers met een niet-westerse achtergrond vraagt immers om lokaal maatwerk”, reageert een woordvoerder. 

Vanaf 2025 structurele instroom

De politie-eenheden van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht slaan volgens een woordvoerder nu de handen ineen voor een nieuwe pilot, die als belangrijkste doel heeft om tot een beter instroomproces in 2021 te komen. Het uiteindelijke doel is om in Amsterdam vanaf 2025 jaarlijks tot een structureel cultureel divers instroompercentage te komen van 50% en in de drie andere grote steden 35%. Nog 4 jaar dus. 

📋 Doe mee aan het AT5-panel

Heb jij ook een mening over de stad? Via het AT5-panel kan iedere Amsterdammer meedenken over actuele kwesties. Klik hier om je aan te melden. En hier lees je meer over het AT5-panel. Deze productie is tot stand gekomen met hulp van het SvdJ