Door de explosief gestegen kosten voor bouw(-materialen) en stikstofontheffing voor de bouw waar vorig jaar een streep doorheen ging wordt gevreesd dat veel bouwprojecten stil komen te liggen en nieuwe projecten worden uitgesteld. Volgens Fred van der Molen, hoofdredacteur van journalistiek bouwplatform NUL20, zijn de eerste symptomen van een bouwcrisis al zichtbaar: "Architecten en ontwikkelaars zijn de kanaries in de kolenmijn. Zij geven aan dat de werkgelegenheid terugloopt. Tijdens de crisis in 2008 ging dit ook al zo."

Architect Jan van Erven Dorens merkt het aan de bouwers zelf: "Ik vroeg onlangs een aannemer of hij interesse had in een opdracht en kreeg meteen respons. Vroeger werd je in de wacht gezet en hadden ze pas over negen maanden tijd. Nu zijn ze veel happiger."

Volgens ontwikkelaar Xander van Beers is de crisis al aan de gang: "We zien dat er een knelling is tussen de bouwkosten en wat beleggers en particuliere kopers kunnen betalen. Sommige projecten kunnen hierdoor in de vertraging komen of stilvallen, dat zien we al een half jaar."

Dat bevestigt ook gebiedsontwikkelaar Peter Heuvelink. "Het stilvallen van de bouw moeten we vooral voorkomen, anders gaat het zoals in de horeca tijdens corona: Je krijgt de mensen niet meer terug als het later weer op gang komt." Hij benadrukt wel dat pessimisme niet nodig is: "Zo ver zijn we nog niet en zo ver hoeft het niet te komen. Het consumentenvertrouwen stijgt en de maatregelen van de gemeente gaan zeker helpen."  

Volgens wethouder Woningbouw Reinier van Dantzig wordt volop ingezet op alternatieven om ervoor te zorgen dat alsnog zoveel mogelijk woningen worden gerealiseerd. Van der Molen benadrukt wel dat voor een absolute stilval nog niet gevreesd hoeft te worden de komende tijd: "Er is nog ontzettend veel in aanbouw, en er wordt ook nog heel veel opgeleverd de komende jaren."

Máár, om de boel voldoende op gang te houden is een andere aanpak dus wel noodzakelijk, zeker voor de lange termijn. Het credo luidt: sneller én simpeler bouwen. Zo wil de gemeente inzetten op modulaire bouw, door middel van in de fabriek gebouwde onderdelen die op de bouwplaats snel, makkelijk en milieuvriendelijk in elkaar kunnen worden gezet. "Dat scheelt tijd, energie én uitstoot", aldus Van Dantzig. 

Meer flexbouw

Verder zullen we ook meer flexwoningen zien de komende jaren, ofwel tijdelijke woningen die snel voor woongelegenheid zorgen en dus voorkomen dat bouwgrond onnodig lang braak blijft liggen tot het daadwerkelijke bouwproject van start gaat. Van der Molen verwacht een flinke groei van het aantal flexwoningen in de stad. "Al zal het binnen Amsterdam geen duizenden extra woningen opleveren, maar misschien in de metropoolregio wel." De crisis speelt flexbouw in de kaart, stelt hij: "Amsterdam heeft het lang op een zijspoor gezet en zich op permanente bouw gefocust, maar dat gaat nu veranderen verwacht ik. Er zal ook bewuster worden gezocht naar locaties. Bovendien is er een rijksvergoeding per flexwoning beschikbaar gesteld. Dat maakt het echt levensvatbaar."

De tenders, de zogenoemde ‘bouwopdrachten’ die de gemeente uitzet, zullen ook worden versimpeld. Minder ‘poespas’ bij bouwprojecten maakt het niet alleen makkelijker om te bouwen, ook de selectieprocedure zal daardoor minder lang duren.

Ook wordt de grondprijs lager geïndexeerd en worden en is er een tijdelijke transformatie-impulsregeling. Dat laatste houdt in dat er korting wordt gegeven op transformatiegebieden waarbij per transformatie minimaal vijf woningen worden gerealiseerd. Zo wil de gemeente bouwers stimuleren om tóch aan de slag te blijven. Van der Molen denkt dat dat zeker gaat helpen bij het op gang houden van de bouw: "De discussie gaat altijd over de grondprijs bij bouwprojecten, als die minder zal stijgen dan gebruikelijk verwacht ik wel dat ontwikkelaars daar eerder mee aan de slag willen."

De belangrijkste voorwaarde op de bouw draaiende te houden is volgens Van der Molen de wil van marktpartijen en de gemeente om samen te werken. "Je moet echt samen gaan kijken naar hoe het wel uit kan en dat partijen niet heel star op hun eigen uitgangspunten blijven zitten. Dat lijkt overigens wel te gaan lukken met deze wethouder, hij heeft de intentie om projecten rond te krijgen. En dat moet nu ook echt."