Net als de gedeeltelijke hotelstop in Amsterdam is de Stay Away-campagne een poging om toeristen te weren. Maar er zijn grotere ingrepen nodig, anders groeit het aantal toeristische overnachtingen met meer dan 700.000 per jaar, berekent de Metropoolregio Amsterdam (MRA).

Dit samenwerkingsverband van 30 gemeenten bedacht in 2009 de campagne 'Amsterdam bezoeken, Holland Zien'. Oorspronkelijk bedoeld om andere gebieden van het land mee te laten profiteren van het geld van de toeristen en het weglokken van de toerist uit Amsterdam. De hotspots als Zaanse Schans en Volendam kregen gezelschap van bijvoorbeeld Haarlem als trekpleister. Gaandeweg werden alternatieve locaties voor hotels en attracties echter ook noodzakelijk omdat Amsterdam de toeristenstroom niet meer aan kan.

Aantrekkelijk

Binnen de Metropoolregio wordt ervan uitgegaan dat het aantal toeristen in de wereld blijft groeien en daar hebben Amsterdam en omgeving mee te dealen. Spreiding van toeristen is dan de oplossing om toch te profiteren. Alleen zeer rigoureuze maatregelen kunnen de stroom Indiërs, Chinezen of Brazilianen nog stoppen. Binnen de samenwerkende 30 gemeenten rond Amsterdam is nu discussie hoe met die toename om te gaan. 

Uit peilingen blijkt dat zo'n 60 procent van het panel van NH de spreiding van toeristen nauwelijks tot helemaal niet als een zegen zien. Dat strookt niet met het idee van de Metropoolregio dat andere gemeenten ook aantrekkelijk zijn of kunnen worden ingezet om buitenlanders te vermaken. Als een toerist die in Almere in een hotel slaapt van de drie dagen in Nederland ook één of twee dagen in Flevoland doorbrengt, dan is dat winst voor iedereen.

Maar onafhankelijk toerisme-strateeg Isabel Mosk is het niet eens met deze strategie. Isabel werkt onder meer voor de gemeente Aalsmeer en bijvoorbeeld ook Terschelling. Zij vindt, zoals ze ook op Al Jazeera vertelde, dat de verwachte groei moet worden afgestopt. "De MRA kan wel zeggen dat de verwachte groei niet te stoppen is, maar dat is te kort door de bocht. Op een gegeven moment moet het toch echt gaan gebeuren dat er minder vluchten op Schiphol mogelijk zijn. Of dat je stopt met cruiseterminals en vliegveld Lelystad niet open laat gaan. Dat zijn politieke keuzes. Er is een hotelstop in Amsterdam, maar als je die hotels in de metropool wel laat bouwen, dan los je het probleem ook niet op. Dan maak je alleen maar ruimte voor meer bezoekers. Want die mensen die in de metropool slapen, gaan overdag wel naar Amsterdam."

Rem op de groei

Wat Isabel betreft leven we in een tijd waar steeds vaker de rem op groei gaat. Dat zie je bijvoorbeeld met de plannen om het aantal vluchten op Schiphol te laten dalen. "De politiek moet gedurfde beslissingen nemen en zeggen: we willen die groei niet. Keuzes maken die minder van economisch belang zijn maar kiezen voor het maatschappelijke, sociale duurzame aspect. Dat gaat heel langzaam, maar ik heb nu wel het idee dat er een sentiment is dat we steeds meer inzien dat dingen anders moeten. We moeten met minder genoegen nemen."

Net als veel ondervraagden in de panels, gelooft Isabel niet dat spreiding kan helpen de toerist Amsterdam uit te lokken. "De toerist komt voor het stedelijk karakter van Amsterdam. De stad heeft een kleine binnenstad waar veel toeristische hoogtepunten te vinden zijn. Spreiding in de rest van de stad is al een uitdaging. Laat staan als je mensen probeert te verleiden Flevoland te bezoeken."

Leefklimaat

Zij begrijpt daarom ook dat een groot deel van de deelnemers aan de panels van de drie omroepen die spreiding niet zien zitten. "Ik denk dat mensen veel lezen over overlast van toeristen. Dat ze kritischer zijn of we wel allerlei toeristen willen. Bijdragen aan het leefklimaat? Op Terschelling is er een Hema gekomen omdat er veel toeristen zijn, maar of dat geldt in de metropool waar al veel mensen wonen, dat weet ik niet. Dat vind ik te makkelijk gezegd."

Volgens Isabel heeft de toerist er gemiddeld zo'n twee tot vier uur voor over om Amsterdam uit te gaan. Meer niet. "Denk aan Zaanse Schans of Giethoorn. De groei van toeristen zit in India, China en Brazilië. Dat zijn zogeheten first-timers. Die willen gewoon Amsterdam zien. Als je naar NY gaat, wil je Times Square zien. Dan wil je niet Flevoland zien. Je kan er wel slapen als de hotelprijzen veel lager zijn, maar je ziet toch vaak dat men veel in de stad is."

Wat hebben gebieden als de IJmond of Flevoland dan aan de spreiding van toeristen? Volgens Isabel is dat te verwaarlozen. "Leuk voor de hoteliers. En misschien dat een toerist er nog een maaltijd nuttigt. Maar het is te mooi om te denken dat wij kunnen bepalen waar een toerist heen gaat. Dat werkt niet zo. Die toerist wil naar de binnenstad van Amsterdam."

Een kleine uitzondering kan Muiden zijn waar meer toeristen naar het Muiderslot zijn gekomen sinds het internationaal wordt verkocht als Amsterdam Castle. "Maar Muiden is geen Amsterdam. Kan Muiden dit wel aan? Het sentiment is snel gebruikt dat men het daar ook te druk gaat vinden in zo'n klein centrum." Ditzelfde geldt volgens haar voor Zandvoort sinds het is omgedoopt tot Amsterdam Beach. "Het alternatief voor de binnenstad van Amsterdam moet wel een interessante toeristische beleving zijn."

 Spreiding is excuus

Isabel is tegenstander van spreiding van toeristen als oplossing van het probleem van overtoerisme. Het probleem komt volgens haar overeen met het probleem om files op te lossen. Dat doe je niet met het uitbreiden van het wegennet. Want meer wegen trekken weer meer auto's. "Ze hebben die spreiding uitgevonden om te anticiperen op de ervaren drukte in Amsterdam. Maar als je toeristen spreidt, komt er alleen maar ruimte voor meer toeristen in Amsterdam. Net als op de Wallen is er overal een kantelpunt wanneer het te veel wordt. Spreiding is gestart als oplossing voor de drukte. En daar geloof ik niet in. Spreiding is volgens mij een excuus om door te blijven groeien. Dan komen er alleen maar meer."