"Eerst een doortrapte hoerenmadam en daarna een gewetenloze Jodenverraadster, die twee carrières samen zie je zelden"", zegt Bart Middelburg. De 67-jarige oud-misdaadverslaggever heeft meerdere boeken op zijn naam over grote misdadigers, zoals Klaas Bruinsma en Dries Riphagen, maar Adriana Valkenburg, alias Jeanne de Leugenaarster, was er één van hetzelfde kaliber, vindt hij. 

Trucje

Middelburg: "Prostitutie was in de jaren 20 en 30 vooral een vehikel om de klanten te bestelen. Dat deed Valkenburg samen met haar pooier Nol van Leersum. Er waren talloze trucjes om de klanten te beroven, via geheime deurtjes en luikjes. En als de klant en de prostitué een zeker hoogtepunt hadden bereikt, dan sloop de pooier vaak naar binnen om de portefeuille van de klant te stelen en daarmee werden enorme bedragen verdiend."  Eén van haar vele bordelen was aan de Reguliersgracht, schuin tegenover de zedenpolitie. 

Valkenburg wist opmerkelijk genoeg de politie buiten de deur te houden. Middelburg: "Klanten kwamen van buiten de stad. Een klant, een Engelsman werd door haar, omgerekend naar nu voor een bedrag van 25.000 euro bestolen. Die stapte naar de politie, maar wist niet meer welk pand het was."

Middelburg schreef al in 2009 een boek over Valkenburg, maar afgelopen jaren werden steeds meer archiefstukken openbaar, dus dook hij opnieuw in het leven van de gewetenloze Jodenverraadster. "Hij ontdekte dat ze zeker 70 Joden heeft verraden. "Ze is haar hele leven spelletjes blijven spelen met mensen, ze was verslaafd aan leugens en intriges. Onder de specifieke omstandigheden van de Tweede Wereldoorlog kwam haar doortrapte karakter volledig aan haar trekken."

Dubbelspel

Valkenburg ging uiterst geraffineerd te werk. Puur voor eigen gewin nam ze Joodse onderduikers op in haar huis aan de Van Ostadestraat 186, geholpen door de Joodse collaborateur Daniel Blom. Middelburg: "Blom leverde ze aan, Valkenburg plunderde ze dan eerst financieel en met één belletje naar Bureau Joodsche Zaken werden ze dezelfde avond nog opgepakt." Tegelijkertijd begon ze een relatie met de Duitse SS-er die Joodsche zaken leidde. "En ook die werd belazerd."  

Middelburg zocht voor zijn boek uit wat er met de gedeporteerde slachtoffers gebeurde. Toch ziet hij Valkenburg niet als een anti-semiet. "Haar drijfveer was pure geldzucht." De oorsprong daarvan lag in haar jeugd, waarin geweld en verraad de maatstaf was.  

Doodstraf

Jeanne de Leugenaarster werd in 1947 ter dood veroordeeld voor haar oorlogsmisdaden. Ze ging tevergeefs in cassatie, het Hof vonniste twee jaar later hetzelfde. Maar toen werden er al geen doodstraffen meer uitgevoerd. Ze kwam weg met gevangenisstraf. In 1959 kreeg Valkenburg gratie. Middelburg: "Maar haar zomaar loslaten in de maatschappij kon natuurlijk niet." Het ministerie van justitie wist geen psychiatrische kliniek te vinden die haar reclassering wilde ondersteunen. 

Majoor Bosshardt

Uiteindelijk was het Majoor Bosshardt die de verantwoordelijkheid voor de reclassering van Valkenburg wel aandurfde. Middelburg: "Dat was een stevige tante die haar wel aankon." Ze werd bij haar onder curatele gesteld en moest zich dagelijks melden bij het hoofdkantoor van het Leger des Heils aan de Oudezijds Achterburgwal. Valkenburg was toen 65 jaar, vertrok uiteindelijk naar Brabant waar ze kippenplukster werd. Ze overleed acht jaar later aan de gevolgen van vraatzucht. Berouw heeft ze nooit getoond.