Het aantal demonstraties in Amsterdam is in zo'n tien jaar bijna verzesvoudigd: van 260 protesten in 2013 naar 1510 in 2022, volgens onderzoekers van Investico. En die groei is ook te merken in de stad. Denk bijvoorbeeld aan protesten tegen woningnood, klimaatproblemen, het erotisch centrum, de winst van de PVV, het verkeersbeleid van de gemeente of het conflict tussen Israël en Hamas. Daarom vroegen we aan ruim 2000 Amsterdammers wat zij hiervan vinden. Een ruime meerderheid vindt het demonstratierecht erg belangrijk. 

Maar of die vele demonstraties ook echt leiden tot verandering? Bijna de helft van de panelleden denkt van niet. Daarentegen denkt 34 procent dat protesteren wel een effectieve manier is om veranderingen teweeg te brengen. 

Bezettingen en blokkades

Hoewel de meeste leden van het AT5-panel demonstreren een groot goed vinden, is er ook verdeeldheid over de manier waarop dit gebeurt. Want bij sommige protesten worden de regels bewust overtreden om aandacht te vragen voor een actie, zoals bij de bezetting van de A10 door Extinction Rebellion eind december. Bijna twee op de drie zegt geen begrip te hebben voor dit soort acties. 

De blokkadeactie werd van tevoren verboden door de burgemeester. Maar dat weerhield de klimaatactivisten er niet van om toch de snelweg op te gaan. Bijna 6 op de 10 leden van het panel vindt dat de driehoek (burgemeester, politie en justitie) meer had moeten doen om dat te voorkomen. "Er had meteen moeten worden opgetreden toen de demonstranten de weg opklommen, met de harde hand", aldus één van de panelleden. Maar anderen hebben er wel begrip voor: "Ik begrijp de overweging dat het ondoenlijk is om de gehele ringweg vrij te houden, tenzij je daar de voltallige politiemacht van heel Nederland voor kunt inzetten."

Eenmaal op de A10 duurde het ongeveer drie uur voordat de politie activisten begon te verwijderen. Ruim de helft van de Amsterdammers in dit onderzoek geeft aan dat de politie sneller had moeten optreden. Een kwart vond de politie-inzet wél snel genoeg.

Uiteindelijk werden de demonstranten één voor één van de weg gehaald, gearresteerd, en met bussen naar de andere kant van de stad gebracht, waar de meesten zonder boete werden heengezonden. 

Over het optreden van de politie tijdens de actie en de manier van arresteren zijn panelleden verdeeld: van ruim een derde had het politieoptreden strenger gemoeten, maar een bijna even groot aantal zegt de aanpak juist wel goed te vinden. Zo zegt een panellid: "Ik denk dat justitie belangrijkere zaken te doen heeft, ze lopen achter met echte misdrijven als stalkingszaken." Maar volgens een ander mag dat geen reden zijn: "Als ik door rood rij heb ik direct een boete van 300+ euro te pakken, en hier wordt weggekeken."

Waar maar liefst driekwart van de panelleden elkaar wél in kunnen vinden is dat de volgende aangekondigde blokkade van de A10 op 24 februari opnieuw verboden moet worden door de burgemeester.

Verstoring 

En niet alleen de klimaatdemonstranten moeten zich volgens de panelleden aan de regels houden, ook andere demonstraties waarbij bewust regels worden overtreden vallen niet in goede aarde. Twee op de drie geeft aan tegen acties te zijn zoals verstorende, ontregelende vreedzame demonstraties of bezettingen van stations, wegen of gebouwen. "Iedereen dient zich aan de wet te houden, ook demonstranten", is een opmerking die meermaals voorbij komt in de enquête. 

Demonstraties Israël en Palestina

Sinds de oorlog tussen Hamas en Israël zijn er regelmatig betogingen in de stad voor een van beide kanten in het conflict. Zo zijn er al meerdere protesten op de Dam georganiseerd en zijn er ook regelmatig sit-in acties in de stationshal van CS. Maar ook een steunbetuiging aan Israël, na de terreuraanslagen van Hamas op 7 oktober, werden door duizenden demonstranten bezocht.

Een overgrote meerderheid van het AT5-panel vindt het goed dat er ruimte wordt geboden aan dit soort demonstraties in Amsterdam. "Men moet uiting kunnen geven aan meningen en gevoelens zonder dat het escaleert", licht een van de panelleden toe. Slechts 17 procent heeft er moeite mee dat hier ruimte aan wordt geboden.