"Mijn man is Joods. Zijn moeder en nog meer familieleden zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog", vertelt een vrouw die hier voor hem is vandaag. Ze vindt het heel belangrijk om met zo velen stil te staan bij deze geschiedenis.

"We krijgen jullie nog wel, rotjoodje van nummer 58." Dat werd in 1942 tegen Max Arpels Lezer geroepen door een van zijn buren toen hij op straat aan het voetballen was. Arpels Lezer overleefde de Holocaust en spreekt de aanwezigen bij de herdenking vandaag toe. "Komen de dertiger jaren van de vorige eeuw terug?" vraagt hij zich af.

Ook demissionair minister-president Mark Rutte en burgemeester Halsema halen dit anti-semitisme aan: "Dit was toen, maar ook nu kan deze herdenking niet plaatsvinden zonder aan 7 oktober te denken", vertelt de premier. Burgemeester Halsema ging afgelopen jaar met Amsterdamse jongeren naar Auschwitz toe om de ellende die daar heeft afgespeeld met eigen ogen te bekijken. "Ik dacht dat ik veel wist, maar daar zie je dan details. Oog in oog met de resten van mensen die vernietigd zijn"

Voorzitter van Auschwitzcomité Jacques Grishaver hoopte jaren geleden dat er inmiddels geen zorgen over veiligheid van joden zou hoeven zijn, en baalt dat het vandaag de dag nog steeds zo relevant en nodig is. "Maar dat u hier allemaal staat geeft ons vertrouwen dat we dit voor altijd zullen blijven herinneren."