Amsterdam telt op dit moment 166 coffeeshops, een derde van het totale aantal in heel Nederland. Twintig jaar geleden waren dat er nog bijna 300. Ondanks die afname neemt de vraag naar cannabis volgens de driehoek (burgemeester, politie, OM) toe. Halsema verwijst naar 'drugstoeristen', die specifiek naar Amsterdam komen voor hasj of wiet. En dat zorgt voor overlast. 

AT5 vroeg aan ruim 2000 respondenten of zij overlast ervaren van drugstoerisme. Iets meer dan de helft (52 procent) zegt er geen last van te hebben. Bij de groep die wél overlast ervaart (48 procent), wordt opvallend vaak ook alcohol als oorzaak genoemd. 'Overlast is meer door gebruik van alcohol plus wiet. Slechte combinatie', reageert een AT5-panellid. 

Weer een ander: 'De overlast wordt bezorgd door dranktoerisme van Engelsen die denken dat alles mag in Amsterdam. De toeristen die ik spreek in de coffeeshop vragen me vaak de weg naar het Anne Frankhuis, Rijksmuseum e.d. Behalve drank geeft ook lachgas aanleiding tot overlast, omdat het de mensen er ontremd van raken. Dat gebeurt niet bij weed of hasj (integendeel).'

Van de ondervraagden vindt bijna de helft (45 procent) dat er nu te veel coffeeshops zijn. Dertig procent vindt de 166 coffeeshops die Amsterdam nu telt 'een prima aantal'. Twintig procent onthoudt zich van stemming. Bijna driekwart van de deelnemers heeft wel een coffeeshop in de buurt zitten, maar een ruime  meerderheid (81 procent) zegt daar geen overlast van te ondervinden. 

Toch vindt driekwart van de ondervraagden dat Amsterdam nu te veel bekendstaat als stad waar drugs gebruikt mag worden. Bijna 60 procent vindt dat de stad af moet van het imago waar je makkelijk en legaal aan softdrugs kunt komen. 

'Mensen vinden het aantal coffeeshops dat er nu is veel, maar vooral gerelateerd aan het beeld dat Amsterdam zo'n 'drugswalhalla' is. En dat is waar meer mensen moeite mee hebben: het idee dat toeristen hier vooral heenkomen voor drank en drugs. Of dat daadwerkelijk het geval is, is natuurlijk de vraag, maar met die beeldvorming hebben mensen blijkbaar wel moeite', zegt criminoloog Jasper van der Kemp van de Vrije Universiteit. 

'Het is doorgeslagen met drugs en alcohol, je hebt als bewoner niks meer te zoeken in centrum', reageert een van de ondervraagden.' Iemand anders:  Ik vind het geen compliment voor de stad.' Maar niet iedereen is het daarmee eens: 'Amsterdam moet wel een stad blijven met een rafelrandje en wat losbandigheid. Geen vertrutting, daar is al genoeg van', zegt een AT5-panellid. 

We vroegen de respondenten ook hoe ze aankijken tegen het plan om buitenlandse toeristen te weren in coffeeshops (Ingezetenen-criterium). Voor dat idee blijkt geen overtuigende meerderheid: 55 procent van de ondervraagden vindt het een slecht plan. Bijna driekwart van de deelnemers is bang dat buitenlandse toeristen hun jointje in het vervolg in het illegale circuit willen scoren. 

Zo reageert iemand: 'Ga een weekendje naar Barcelona of Frankrijk, en je wordt constant aangesproken met "psst, iets kopen? Marihuana, coke, hasjiesj". Dat hebben we hier niet, dankzij de coffeeshops!' Een andere respondent refereert aan het begin van de coronacrisis, vorig jaar. 'Dat zag je al bij de eerste lockdown toen men nog dacht coffeeshops te sluiten. Ellenlange rijen en drie minuten over zes stonden de dealers al klaar.'

Voor een meerderheid (61 procent) van de ondervraagden zou de eventuele verschuiving naar straathandel reden zijn om dit onderdeel van het plan niet in te voeren. 'We hebben softdrugs gelegaliseerd om het uit de criminaliteit te halen. Nu lijken we weer terug te gaan naar de jaren 80', reageert een respondent. 

Van der Kemp begrijpt de scepsis over het I-criterium wel: 'Je creëert zelf een handhavingsprobleem. Waar wordt de capaciteit vandaan gehaald? En dan nog: hoe wil je dat effectief gaan doen? Dat is natuurlijk nog een tweede probleem. Dat zie je nu al met de handel van harddrugs: die gaat vrij makkelijk rond, omdat straatdealen of dealen via contacten helemaal niet zo ingewikkeld is. Dat geldt voor wiet dan natuurlijk ook, dus hoe je dat gaat handhaven is een grote vraag', aldus de criminoloog.