Start van hoofdcontent

Achtergrond

nl

De strijd om voorrang op een huurhuis: 'Mensen zitten soms echt in overlevingsstand'

30 januari 2021, 07.03 uur · Aangepast 1 februari 2021, 14.39 uur
Door Monique Hindriks · Foto: Wikimedia: Janericloebe

Zo’n 30 procent van de sociale huurwoningen gaat jaarlijks naar mensen met een urgentieverklaring. Met zo’n verklaring krijg je voorrang op een woning, maar hierdoor lopen de wachttijden voor mensen zonder verklaring steeds verder op. Welke groepen krijgen er nu precies urgentie? En wie bepaalt dat? AT5 onderzocht de strijd om de urgentieverklaring. 'Het is elke keer weer een dilemma.'

Allereerst: de druk op de sociale huur in Amsterdam is nog steeds erg hoog. De gemiddelde inschrijfduur voordat je een woning krijgt is zo’n 13 jaar. Ter vergelijking: in de gemeenten rondom Amsterdam is dat ongeveer 9 jaar. Je kunt altijd nog naar de andere kant van het land verhuizen, in bijvoorbeeld Almelo wacht je maar een jaar of 2. En je bent niet de enige die naar een woning zoekt, op WoningNet zoeken zo’n 420.000 andere mensen ook naar een nieuwe plek in de stad. 

De stad bepaalt zelf

'De groep urgenten wordt alleen maar groter', aldus de woordvoerder van woonwethouder Ivens. 'We hebben jaarlijks zo’n 1800 urgentiewoningen om te verdelen, en dat is elke keer weer een dilemma.' Daarnaast blijkt nu ook dat het totale aantal urgentiewoningen dat er in 2021 nodig is, veel hoger ligt dan de afgesproken 1800. De stad heeft in 2021 zo'n 1970 urgentiewoningen te weinig. 

Gemeenten mogen zelf bepalen welke woningzoekenden ze een urgentieverklaring geven. Maar wettelijk gezien moeten ze in ieder geval voorrang verlenen aan mantelzorgers of mensen die mantelzorg ontvangen en aan vrouwen uit een blijf-van-mijn-lijf-huis. Ook moet elke gemeente statushouders opvangen, maar hoeveel dat er zijn wordt in Den Haag bepaald. 

Quote

'Mensen zitten soms echt in de overlevingsstand'

Valerie Florentinus, HVO-Querido

En dan kan ook nog eens niet elke voorrangskandidaat in elke woning terecht, wat de puzzel nog lastiger maakt. Iemand met een rolstoel plaats je niet in een flat zonder lift. Valerie Florentinus koppelt vanuit HVO-Querido mensen die in detentie, opvang, kliniek of op straat verbleven, aan een nieuwe woning. 'Mensen zitten soms echt in de overlevingsstand.' 

'Laatst sprak ik iemand die de Bijlmerramp had meegemaakt. Die vertelde dat hij het bij Amstel al benauwd krijgt.' Daarom mogen urgente woningzoekenden aangeven in welk stadsdeel ze willen wonen en welke niet. 'Als iemand bijvoorbeeld autisme heeft en alles hoort, dan zeg ik niet: geef deze man een huis in De Pijp. Dan zal ik zeggen: we zoeken een nieuwbouwwoning van beton.'

Wie krijgt er urgentie?

De mensen met dringende medische en sociale problemen kregen in 2019 en 2020 de meeste urgentiewoningen.  Dat is ook een diverse groep, van mantelzorgers tot mensen die een rolstoeltoegankelijke woning nodig hebben.

Statushouders (asielzoekers met een verblijfsvergunning) krijgen ook bijna een kwart van de urgentiewoningen. Hoeveel statushouders de stad moet opvangen verschilt elk half jaar en wordt bepaald in Den Haag. Omdat Amsterdam de grootste stad is, krijgen we ook de meeste statushouders. En dat levert al jaren problemen op: zo moet de stad in de eerste helft van dit jaar twee keer zoveel statushouders opvangen als het half jaar daarvoor, volgens wethouder Ivens een bijna onmogelijke opgave.

Sinds 2015 is het ook beleid om kwetsbare mensen zelfstandig in een gewone woonwijk te laten wonen. Het gaat dan bijvoorbeeld om mensen die een verstandelijke beperking hebben, mensen met psychische problemen of ex-daklozen. Daardoor is het aantal mensen dat vanuit de maatschappelijke opvang via een urgentieverklaring in de sociale huur komt enorm gestegen. In 2015 ging dat nog om 273 mensen. In 2017 was er daardoor een piek van 941 mensen uit de maatschappelijke opvang die een woning kregen. Nu is dat iets gestabiliseerd, in 2020 waren het er 656. 

Maar in 2020 zijn er wel te veel woningen dan afgesproken gegeven aan mensen die een sociale of medische urgentie hadden. En dat is ten koste gegaan van de mensen die vanuit de maatschappelijke opvang of het begeleid wonen kwamen. 

Corona had invloed
Corona had ook invloed op de urgentieverklaringen. Zo werden er tijdelijk minder statushouders in de sociale huur geplaatst. ‘Bij de eerste lockdown zijn er inderdaad minder mensen vanuit een asielzoekerscentrum naar een urgentiewoning gegaan. Niemand kon toen zijn werk doen, ook vluchtelingenwerk of de mensen in de azc’s niet’, zegt de woordvoerder van wethouder Ivens.

Volgens de woordvoerder startte alles in april weer en zijn mensen toen versneld geplaatst. ‘We hebben toen ook alle statushouders die we moesten huisvesten in 2020 een plek kunnen geven.’ 

Quote

'Je moet geen wijken hebben waar alleen maar mensen met problemen wonen'

A'damse Federatie van Woningbouwcorporaties

Zoals op de kaart te zien zijn de sociale huurwoningen niet eerlijk verdeeld over de stad. De ene wijk heeft er veel meer dan de andere. In Nieuw-West zijn er bijvoorbeeld twee keer zoveel sociale huurwoningen als in het centrum. Daardoor komen er ook meer mensen met een urgentieverklaring in die wijken wonen. 

De Amsterdamse Federatie van Woningbouwcorporaties (AFWC) maakt zich daar zorgen over. 'Je moet geen wijken hebben waar alleen maar mensen met problemen wonen. Dan is het veel lastiger om zo’n wijk stabiel te houden.'

Aantal sociale huurwoningen per stadsdeel - AT5

Poepen op de galerij

Rochdale-bestuurder Hester van Buren herkent dit. Volgens haar is het ook niet goed als je een flat hebt waar alleen maar kwetsbare mensen wonen. Onlangs was Van Buren mee met een wijkbeheerder en dan ziet ze schrijnende situaties. 'Een man die een deur stond in te trappen, een groep Roemenen die drugs aan het gebruiken was, mensen die soms poepen op de galerij. Daar wil je niet zomaar met je kinderen wonen.'

Daarom pleit Van Buren voor nieuwe sociale huur in wijken waar nu weinig sociale huur is. 'Maar we moeten niet alleen maar investeren in stenen, je wil een volledige aanpak. Het gaat juist ook om een beter vangnet voor kwetsbare groepen die niet urgent zijn. Want de urgenten krijgen vaak al begeleiding.' 

Iedereen gelijke kansen

Mensen met de laagste inkomens, met schulden of zorgmijders hebben volgens haar belang bij een sterke buurt met ontmoetingsruimtes en begeleiding. 'Dat is echt beter voor deze groep mensen, als je in een wijk komt waar mensen zich een beetje over je ontfermen.' Betere spreiding én betere begeleiding van kwetsbare mensen is volgens haar dan ook de oplossing. 

'Het doel moet zijn: zorgen dat het niet uitmaakt in welke buurt je opgroeit voor de kansen die je hebt in het leven. Maar daar heb ik wel wat voor nodig van de overheid, minder belasting op de verhuur van sociale huurwoningen bijvoorbeeld', zegt Van Buren. Ook zou ze nieuwe locaties willen ombouwen en moeten vergunningen echt sneller geregeld worden. 

Daarnaast moeten er volgens Van Buren en de AFWC meer betaalbare koopwoningen gerealiseerd worden. ‘Zo kunnen de mensen uit de sociale huur doorstromen naar een koophuis, en komen er weer woningen vrij.’ 

Regels voor sociale huur veranderen
Zonder urgentieverklaring kom je dus niet zo snel aan een sociale huurwoning. Daarom krijgt Amsterdam een nieuw systeem. Nu geldt namelijk nog: hoe langer je ingeschreven staat, hoe meer kans je hebt op een woning.Naast dat straks je inschrijftijd meetelt zijn er ook ‘zoekpunten’ en ‘situatiepunten’. De bedoeling van de ‘zoekpunten’ is mensen die actief zoeken meer kans te geven. Daarmee hebben ze zelf meer invloed op het verkrijgen van een woning. 


Situatiepunten bouwt iemand op als er dringende woonproblemen zijn maar iemand niet in aanmerking komt voor urgentie. Denk aan mensen met kinderen die uit elkaar gaan of problematisch thuiswonende jongeren.