Het idee achter de nieuwe woonruimteverdeling is om af te rekenen met de extreem lange wachtlijst voor een sociale huurwoning. De gemiddelde inschrijfduur voordat je een woning krijgt in Amsterdam is op dit moment namelijk 13 jaar.

Wethouder wonen Laurens Ivens laat weten blij te zijn met de afspraken tussen de 15 gemeenten en 14 corporaties. “Met het nieuwe systeem hoeven inwoners die het hardst een woning nodig hebben, niet langer achteraan in de rij aan te sluiten."

Nieuw puntensysteem

Het nieuwe systeem werkt met punten. De huidige inschrijftijd wordt omgezet naar wachtpunten. Wachtpunten blijven altijd behouden, tot het moment dat een nieuwe huurwoning gevonden is. Nieuw zijn straks de zoekpunten en situatiepunten. De bedoeling van zoekpunten is om mensen die actief zoeken meer kans te geven. Daarmee hebben ze zelf meer invloed op het verkrijgen van een woning. Situatiepunten bouwt iemand alleen op als diegene specifieke dringende omstandigheden heeft. 

Voor het toewijzen van een woning tellen alle punten gelijk mee, het totaal aantal wacht-, zoek- en situatiepunten bepaalt dus hoeveel kans je maakt op een woning.

Zoekpunten 

Als je hard zoekt naar een woning, dan krijg je straks extra punten. Het aantal zoekpunten wordt bepaald door hoe lang iemand al op zoek is in maanden én het aantal keer dat er gereageerd wordt. Door vier keer per maand op een woning te reageren, verdien je één zoekpunt. Je kan maximaal 30 zoekpunten verzamelen. Niet actief reageren of afzeggen voor een bezichtiging zorgt voor één punt aftrek. 

Maar er zijn ook mensen die niet vier keer per maand op een woning zullen reageren omdat ze in een bepaald soort huis, gemeente of wijk willen wonen. Deze "kwaliteitszoekers" hebben volgens de gemeente straks inderdaad minder kans, woningen zullen vaker gaan naar mensen die minder eisen stellen en dringend op zoek zijn. 

Situatiepunten

De gemeente heeft aan bewoners gevraagd welke woningzoekenden precies voorrang zouden moeten krijgen. De drie meest genoemde situaties zijn: een relatiebreuk met kinderen, inwonende gezinnen en problematisch thuiswonende jongeren. Mocht je aanspraak willen maken op situatiepunten, dan lever je documenten aan waaruit blijkt dat je gescheiden bent of dat je ingeschreven staat met jouw gezin bij een ander gezin. 

Elke maand dat je in deze situatie verkeert, krijg je één situatiepunt. Daar zit een maximum aan van 12 punten. Om ervoor te zorgen dat er voldoende woningen overblijven voor huishoudens die geen situatiepunten hebben, kunnen woningzoekenden op 50% van de woningen hun situatiepunten inzetten.

Meer kansen voor jongeren en starters

Jongeren kunnen blijven loten om zo een jongerenwoning te krijgen. Maar gemeenten kunnen ook een jongerenexperiment starten. Als jongeren na het aflopen van hun jongerencontract geen nieuwe woning kunnen vinden, dan krijgen ze binnen het experiment tien startpunten. Zo moet er voorkomen worden dat jongeren op straat worden gezet.

In het nieuwe systeem maken starters ook meer kans door actief te zoeken naar woningen. Door zoveel mogelijk zoekpunten te verzamelen, vergroten ze de kansen op een eerste woning. Aandachtspunt hierbij is dat de doorstroming waarschijnlijk zal afnemen. De woningen voor starters en actieve zoekers zullen ten koste gaan van huishoudens met een langere inschrijfduur die minder actief zoeken.

Mourad El Otmani van Young Amsterdam is hier positief over: “Jongeren zijn de afgelopen tijd echt te weinig meegenomen in de plannen. De focus lag lang bij studenten en studentenhuisvesting maar daar komt niet elke jonge Amsterdammer voor in aanmerking.” Hij hoort veel schrijnende situaties over jonge mensen die maar aan het bankhoppen zijn, omdat ze geen huis kunnen vinden of niet in hun ouderlijk huis kunnen zijn. 

“Je merkt echt dat jongeren veel op straat zijn, ze kunnen niet altijd gelijk naar huis omdat daar teveel gedoe is. Ze gaan alleen naar huis om te slapen.” El Otmani is daarom ook blij met het nieuwe puntensysteem waarmee jongeren actief punten kunnen verzamelen.

“We zijn al heel veel jonge mensen kwijt geraakt, die zijn buiten de stad gaan wonen, terwijl hun hele netwerk hier is.” Hij spreekt veel jongeren die zeggen dat hun leven stilstaat, omdat ze geen eigen huis hebben. “Ook zij willen gewoon huisje, boompje, beestje. Een plek om te kunnen starten."

Urgentie blijft bestaan

Het huidige urgentiesysteem blijft bestaan, alleen worden de regels voor het krijgen voor een urgentieverklaring wel aangescherpt. Daardoor zullen minder mensen een urgentieverklaring krijgen. De 15 gemeenten gaat ook wat betreft de 'urgenten' veel meer samenwerken, straks is het waarschijnlijk dat die ook in een andere gemeente een huis kan krijgen. Omdat het sociale netwerk van diegene zich in een andere gemeente bevindt of omdat daar een zorginstelling is waar hij of zij van afhankelijk is. Ook kan grootschalige stadsvernieuwing een reden zijn om een beroep te doen op buurgemeenten. 

Kritiek

Huurdersverenigingen en belangenorganisaties konden al laten weten wat ze van het nieuwe plan vinden. Daaruit kwamen ongeveer evenveel positieve als negatieve reacties. Zo vinden veel organisaties het goed dat actief zoeken een rol gaat spelen en dat er meer woningen beschikbaar komen voor woningzoekenden die direct een woning nodig hebben. 

Er zijn vooral twijfels over wat de nieuwe regels gaan betekenen voor mensen met een lange inschrijfduur. Ook maakt men zich zorgen over of mensen zonder situatiepunten straks nog in aanmerking komen voor een woning. Volgens Ingrid Houtepen van stichting !WOON blijft het verdelen van schaarste: "Ook nu komen er weer extra mensen bij die met elkaar gaan concurreren." Dat pas gescheiden ouders en jongeren met een probleemsituatie een extra zetje krijgen begrijpt Houtepen goed. 

Vergeet de ouderen niet

Stichting !WOON maakt zich ook zorgen over het complexer wordende huursysteem. Er moet genoeg aandacht zijn voor ouderen en mensen die minder digitaal vaardig zijn. De stichting biedt nu al spreekuren aan waarbij ze mensen zonder internet of kennis van de Nederlandse taal helpen. "We maken ons wel zorgen dat het daar erg druk wordt."

Volgens Houtepen moet de gemeente zich goed realiseren dat niet iedereen dit systeem zal kunnen bevatten én benutten. “Het zoeken zelf wordt straks veel belangrijker. Wij zien veel mensen zonder internet of smartphone. Hoe moeten die elke week gaan inloggen om punten te verzamelen?"

Bij de negatieve reacties wordt ook genoemd dat dit plan de schaarste van woningen niet oplost en doorstroming niet bevordert. Dat wordt als oneerlijk ervaren. 

Verbeteren website woningnet

Daarnaast is er nog kritiek op de website van Woningnet zelf. In het nieuwe systeem worden er punten afgetrokken als je een woning weigert, of als je niet naar een bezichtiging komt. Veel woningzoekenden geven aan dat de uitnodigingen voor bezichtigingen nu veel te laat verstuurd worden, of dat de huizen onduidelijke foto’s of plattegronden hebben op de website. Dat is lastig in een systeem waarin zoekpunten een belangrijke rol gaan spelen.

Daarom zullen ook de advertenties op Woningnet verbeterd worden. Daarnaast moeten uitnodigingen eerder verstuurd worden en er moet ook genoeg tijd zijn om je af te melden. 

De nieuwe plannen worden vandaag besproken in de raadscommissie wonen, en volgende week in de gemeenteraad. Als de raad akkoord gaat, start het nieuwe systeem in mei 2022.