Inmiddels bestaat het museum langer dan de schilder zelf heeft geleefd. Vincent van Gogh kwam in 1880 op 37-jarige leeftijd op tragische wijze om het leven. Op het Museumplein is hij echter nog springlevend.

"Af en toe vragen we ons af: wat zou Vincent hier zelf van gevonden hebben?", zegt Rob Groot, sinds 2021 zakelijk directeur van het museum. "Van Gogh wilde zijn kunst laten zien aan de rest van de wereld maar dat was een worsteling waar hij veel onzekerheid bij voelde." Tijdens zijn leven verkocht Van Gogh slechts twee schilderijen.

Persoonlijke collectie

Het Van Gogh Museum ontstond in 1973. Daaraan ging jaren van werk van Jo van Gogh, de vrouw van Vincents broer Theo, vooraf. 

Kunstcriticus Joke de Wolf: "Theo overleed een half jaar na Vincent van Gogh. Weduwe Jo bleef met een enorme verzameling schilderijen achter en daar moest iets mee gebeuren. Ze ging daar slim mee aan de slag en deed goede pr. De eerste tentoonstelling met Vincents werk vond in 1905 plaats in het Stedelijk Museum. Vervolgens heeft ze de correspondentie van Van Gogh aan de man gebracht. Dat heeft zijn bekendheid veel goed gedaan."

De schilderijen van Van Gogh werden steeds meer waard. Toen de familie erachter kwam dat zij daar veel erfbelasting over zouden moeten betalen, besloten zij een stichting op te richten en de schilderijen aan de staat over te dragen. Voorwaarde was dat de gehele collectie in een museum getoond zou worden. Dat gebeurde uiteindelijk in 1973.

Gestolen werken

In 1998 ging het museum tien maanden dicht voor de bouw van een nieuwe vleugel, bedoeld voor tijdelijke tentoonstellingen, maar dat ging niet zonder slag of stoot. Eerst zorgde een brand voor vertraging, en vlak nadat koningin Beatrix in 1999 het nieuwe museum had geopend, moest een deel van de nieuwbouw alweer worden aangepast. Reden: een hondje was van acht meter naar beneden gevallen en brak beide voorpoten.

Er werd meerdere malen in het museum ingebroken. De bekendste roof was die op 7 december 2002, toen via een ladder op het dak twee schilderijen werden gestolen: 'Het uitgaan van de Hervormde Kerk te Nuenen' uit 1884 en 'Zeegezicht bij Scheveningen' uit 1882. Pas veertien jaar later, lang nadat de daders waren veroordeeld, werden de werken teruggevonden. 

Ongekende hit

Met tweehonderd schilderijen, zeshonderd tekeningen en achthonderd brieven in bezit is het museum - en vooral ook de persoon Vincent - een ongekende hit. Dit jaar worden 1,7 miljoen bezoekers verwacht.

De Wolf denkt dat hij zijn populariteit mede te danken heeft aan zijn bewogen leven: "In zijn brieven kunnen we al zijn persoonlijke sores volgen. Hij was een hele goede schrijver. Daarnaast zijn er telloze tv-programma's en films over hem gemaakt. Daardoor is hij een soort icoon geworden."

"Het gevaar is dat het persoonlijke te veel wordt uitvergroot", aldus De Wolf. "Dat romantische ideaal van de lijdende kunstenaar is ook wat cliché. Hij heeft maar tien jaar van zijn leven geschilderd hè, wel als een razende, maar toch heel kort."

Het vijftigjarig jubileum wordt vandaag gevierd met onder meer een concert van leden van het Koninklijk Concertgebouworkest en een film over vijftig jaar Van Gogh Museum. Prinses Beatrix zal een zonnebloem in ontvangst nemen, net als haar moeder prinses Juliana vijftig jaar geleden bij de opening van het museum.