Al jaren maken tijdschriften, adviesbureaus en verzekeraars van over de hele wereld lijsten van de meest vriendelijke fietshoofdsteden. Lang domineerde Amsterdam die lijsten, maar sinds 2015, toen het tijdschrift Wired Kopenhagen als nummer één aanwees, staan we niet meer alleen aan de top. 

"Ik weet niet waarom we onze koppositie zijn verloren. Misschien omdat we een hele drukke fietsstad geworden zijn", vertelt fietsexpert Marjolein de Lange. 

De Lange was jarenlang betrokken bij de Fietsersbond en schreef het boek 'Amsterdam Fietsstad'. Ook streed ze begin 2000 voor het behoud van het fietspad onder het Rijksmuseum door. "Het mooiste fietspad van de stad, van Europa, misschien wel van de wereld", aldus De Lange. 

Met haar toeren we door de stad en onderzoeken hoe het gesteld is met Amsterdam als fietsstad en hoe we de koppositie weer terug kunnen pakken. Uiteraard brengen we ook een bezoek aan Kopenhagen om te kijken wat ervoor heeft gezorgd waarom zij al een tijdje de beste fietsstad van de wereld zijn.

Amsterdam fietsstad had een vliegende start vertelt De Lange: "Kleine afstanden, plat land, de fiets was hier gelijk best wel populair." De fietsen kwamen in de jaren twintig vanuit Duitsland, dat in crisis verkeerde, naar Nederland. "Het was het eerste vervoermiddel dat mensen zelf konden aanschaffen. Een auto was heel sporadisch, de fiets trok een groter publiek", aldus de expert. 

Stop de Kindermoord 

De fiets is zo populair dat er zelfs rekening mee werd gehouden in het uitbreidingsplan van de stad in 1935. Zo moesten nieuwe wijken als Buitenveldert en Bos en Lommer binnen dertig minuten op fietsafstand zijn, zodat mensen binnen die tijd op hun werk konden komen. 

Ook is de auto in die periode bezig aan een snelle opmars in de stad. "Dat werd in de binnenstad wel een probleem. Veel auto’s slokten de ruimte op en zorgden voor verkeersonveiligheid. Dat maakte dat daar steeds meer protest tegenkwam", zegt De Lange.

Volgens De Lange is de bekendste protestgroep: 'Stop de Kindermoord', die in de jaren '70 ontstond. "Nederland had toen het hoogste aantal kinderen dat omkwam in het verkeer in heel Europa. De woede daarover vond gehoor bij een breed publiek, want iedereen kende wel iemand die was omgekomen in het verkeer", vertelt ze. 

Als gevolg van de protesten kwam er meer aandacht voor de verkeersveiligheid. Er kwamen aanpassingen die de stad steeds aantrekkelijker maakte voor fietsers. Maar inmiddels lijkt Amsterdam te zijn ingehaald door dit succes. Dat is onder andere te merken aan het sentiment op de fietspaden. "Het is te druk, mijn kind gaat straks naar de middelbare school in de Pijp. Maar ik hou nu al m'n hart vast", laat een bewoonster uit West weten. Ook een oudere dame vertelt dat ze elke dag bang is om onderuit te gaan: "Ze snijden je af met zo'n iPhone in hun hand", vertelt ze. 

Kopenhagen

Hoe doen ze het dan in Kopenhagen? "Fietsen in Kopenhagen is relaxter dan in Amsterdam. Het lijkt op elkaar, maar er zijn toch wel degelijk verschillen", vertelt René Passet. De Nederlander verhuisde enkele jaren geleden naar Kopenhagen en geeft nu fietstours door de stad. 

Onder andere de ruimte voor de fiets draagt bij aan het succes vertelt hij. Hoewel er in Kopenhagen minder kilometers aan fietspaden liggen dan in Amsterdam, zijn de paden op meerdere plekken wel twee keer zo breed. Ook op andere manieren wordt het voor de Deense fietser gemakkelijk gemaakt: "Veel fietspalen hebben een standaard waarop je kan leunen als het stoplicht op rood staat. Een soort service aan de fietsers", vertelt Passet. 

Daarnaast staat de stad bekend om de vele fietsbruggen. Sinds 2006 heeft Kopenhagen 18 nieuwe fiets- en voetgangersbruggen gebouwd.  De bruggen gaan niet alleen over het water maar dienen ook als kortere route over drukke wegen. "Daardoor zijn sommige wijken weer veel beter ontsloten dan eerder", vertelt Passet.

Of zulke brede fietspaden ook in Amsterdam een oplossing kunnen bieden is nog maar de vraag. "We kunnen het wel willen, maar dan zullen we de auto eruit moeten halen. Want in Kopenhagen heb je nou eenmaal meer ruimte," vertelt fietsexpert Marjolein de Lange.

Wat betreft de bruggen ligt het in Amsterdam ook ingewikkelder dan in Kopenhagen omdat het IJ een hoofdvaarweg is voor grote schepen. "In Kopenhagen varen belangrijke schepen om het eiland heen", vertelt De Lange. Toch vindt ze wel dat er een fietsbrug over het IJ moet komen. "Misschien wel twee. De verbinding moet beter."

Niet alleen op de weg, ook aan het gedrag van de Denen valt het één en ander op te merken. Zo draagt een op de drie een helm terwijl dat niet verplicht is en steken Denen steevast hun hand op. Niet alleen om af te slaan, maar ook om te stoppen: "Het is eigenlijk het Deense remlicht", vertelt René. Een Deense fietsster vertelt dat ze het met name doet uit respect voor de persoon die achter haar fietst. "Het is gevaarlijk om zomaar op de weg te stoppen", zegt ze. 

Toch denkt De Lange niet dat Amsterdammers dat snel zullen overnemen: "Ik denk niet dat het gaat lukken met de vrijgevochten Amsterdammers. Maar er kunnen wel dingen beter", vertelt ze.