In 2023 kwam er bij de GGD 6042 keer een melding binnen over ratten in de stad. Dat is ruim 700 meldingen minder dan afgelopen jaar en bijna 1300 meldingen minder dan in 2021. Ondanks dat de GGD minder meldingen heeft ontvangen, wil het niet zeggen dat het aantal ratten in de stad ook daadwerkelijk is gedaald. Het is namelijk het aantal meldingen dat mensen hebben gedaan, niet het aantal ratten in de stad.

Opvallend is dat het aantal meldingen nog altijd veel meer is dan voor de coronaperiode. In het jaar dat corona over het land kwam, zag de GGD een toename van bijna 2000 meldingen. De reden was destijds dat mensen meer thuis waren, waardoor er meer huisafval was en de bakken op straat vaker vol zaten. Ook zagen Amsterdammers daardoor vaker een rat in hun eigen buurt en maakten daar een melding van.

Het hoogtepunt van het aantal meldingen kwam in 2021: toen kwam er bij de GGD 7329 keer een melding binnen. Voormalig wethouder Jakob Wedemeijer (Openbare Ruimte en Groen) schreef destijds in een brief aan de gemeenteraad over een zorgelijke stijging. "Er wordt nog geen alarmerende plaagdruk waargenomen, maar er is duidelijk een toename", schrijft Wedemeijer.

Bestrijding moeilijk

Om het probleem aan te pakken werd er in 2022 besloten om een algemeen voerverbod voor de gehele stad in te stellen. Volgens de GGD is dat een van de redenen waardoor het probleem de afgelopen jaren zo significant is gegroeid. Er is in de stad veel eten te vinden en er zijn weinig natuurlijke vijanden voor de rat. Daarnaast is de bestrijding van de dieren lastig en wordt dat alleen gedaan als ze op plekken schade kunnen veroorzaken of een gezondheidsrisico vormen. 

Een van de belangrijkste manieren om het aantal ratten te verminderen is dus om minder afval op straat te krijgen. Maar dat blijkt een van de lastigste opgaven voor de stad. In een onderzoek van AT5 van vorig jaar gaven Amsterdammers een 4,6 als het ging om hoe schoon de stad is. 2023 was daarnaast het jaar van de paar dagen durende afvalstaking en de invoering van statiegeld op blikjes, waardoor prullenbakken massaal werden opengebroken. De straten lagen daardoor vaak bezaaid met vuilnis. Met een nieuwe cao en donneerringen probeert de gemeente om het probleem aan te pakken en daarmee ook de rattenoverlast te verminderen.