Duizenden of zelfs tienduizenden euro's besparen op woonlasten? Voor veel Amsterdamse woningeigenaren is het een reëel scenario. Toch haken veel mensen af wanneer het woord erfpacht wordt toegevoegd in dat verhaal. Nog twee maanden kunnen erfpachters tegen gunstige voorwaarden overstappen naar het systeem van eeuwigdurende erfpacht, maar erg hard loopt het niet met de aanvragen.
Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis (VEH) weet wel waar dat aan ligt. Alleen al bij het horen van het woord erfpacht schieten veel huiseigenaren in de stress, of denken ze 'dat zal mijn tijd wel duren'.
Maar dat is dus niet zo. 31 december van dit jaar is de laatste dag dat de eigenaren van de bijna 160 duizend erfpachtwoningen in de stad tegen gunstige voorwaarden kunnen overstappen op het nieuwe systeem van eeuwigdurende erfpacht. Maar pas 40 duizend particuliere huizenbezitters en 24 duizend particuliere beleggers deden een aanvraag.
1. Alleen dit jaar krijgen overstappers tien procent extra korting van de gemeente.
Wordt de aanvraag voor een overstap een dag later ingediend, dus op 1 januari 2020, dan kan dat in sommige gevallen een vertienvoudiging van de kosten betekenen. 'Er zijn gevallen bekend waarbij het afkoopbedrag van eeuwigdurende erfpacht van 2.500 euro dit jaar, naar 25.000 vanaf het volgend jaar gaat', vertelt De la Porte.
Lees ook: Erfpachters stappen naar de rechter uit onvrede over overstapregeling
'Het leeft niet'
VEH zette een aantal berekeningen op haar site, waarmee ze het onderwerp ook bij haar leden onder de aandacht probeert te brengen. Want niet alleen het afkopen van erfpacht wordt vanaf volgend jaar flink duurder. Ook als woningbezitters besluiten in het nieuwe systeem een jaarlijkse of maandelijkse canon te gaan betalen, dan kunnen de kosten flink oplopen wanneer de aanvraag niet dit jaar gedaan wordt.
De eigenaar van een rijtjeswoning van 140 m2 aan de Randwijkhof (Reigersbos), gebouwd in 1993, kan in 2019 een nieuwe erfpachtcanon vanaf 2043 vastleggen voor € 295 per jaar. In 2020 stijgt dit bedrag naar ongeveer € 2.300 per jaar. Dit is acht keer zoveel.
25.000 Amsterdamse leden heeft VEH en die kregen de afgelopen tijd allemaal een brief over de erfpachtoverstap. 'Maar het leeft niet', zegt De la Porte. 'We krijgen wel wat vragen binnen, maar het valt heel erg tegen. Mensen stellen het uit of zijn er helemaal niet mee bezig.' Volgens hem is de overstapprocedure 'onduidelijk en chaotisch georganiseerd'.
Overstapaanvraag ingewikkeld?
Huizenbezitters die een overstapaanvraag willen doen, kunnen daarvoor terecht op een site van de gemeente. Met een DigiD-account kan er worden ingelogd en moeten gegevens over de betreffende woning worden ingevuld, of gecontroleerd. Maar in sommige gevallen zijn die gegevens niet bekend en moeten WOZ-waardes of energielabels nog apart worden opgevraagd en dat kost weer veel extra tijd.
Lees ook: Erfpachtstijging van 3000%: 'Verhuizen met die handel, dit is einde Amsterdam'
Zijn alle gegevens verwerkt dan krijgt de aanvrager een tientallen pagina's tellend informatiepakket, met daarin alle overstapopties (en zelfs de optie om alles bij het oude te laten, want dat is ook mogelijk). Na het maken van een keuze doet de erfpachter een aanvraag en begint het wachten op de gemeente.
Jaren wachten op aanbod gemeente
Een definitieve aanbieding kan maanden en mogelijk jaren op zich laten wachten. De gemeente kampt namelijk met grote achterstanden, omdat veel gegevens met de hand moeten worden verwerkt. Als de aanbieding binnen is geeft de huiseigenaar een akkoord en volgt er een afspraak bij de notaris, waarvan de kosten - soms wel duizend euro - voor rekening zijn van de erfpachter. Pas dan is de hele procedure afgerond.
Lees ook: 29 tijdelijke ambtenaren moeten vertraging bij erfpachtoverstap wegwerken
Hoewel het dus een hele tijd kan duren voordat woningbezitters daadwerkelijk zijn overgestapt, doet VEH wel een oproep: 'Kijk de komende twee maanden naar je erfpacht en doe een aanvraag, want als je het niet doet kan je dat heel veel geld gaan kosten. Bovendien kun je een voorstel van de gemeente altijd nog weigeren.'
Verlenging van gunstige voorwaarden
Intussen groeit de roep op een verlenging van de termijn waarin erfpachters tegen gunstige voorwaarden kunnen overstappen. Vandaag wordt er door de Stichting Erfpachters Belang Amsterdam gedemonstreerd op de Stopera. De stichting wil dat huiseigenaren ook na 31 december 2019 nog tegen gunstige voorwaarden kunnen overstappen. Een voorstel daartoe wordt vandaag in de gemeenteraad besproken.
Lees ook: Makelaars zien brood in erfpachtchaos: hulppakketten te koop
Maar de kans dat dat voorstel het haalt lijkt klein. Verantwoordelijk wethouder Marieke van Doorninck gaf al vaker aan nog geen dag te willen afwijken van de gestelde termijn.
Ook D66 ziet verlenging zitten
Toch zijn er steeds meer politieke partijen die wel wat voelen voor uitstel. Zelfs coalitiepartner D66 zegt het 'zeer verstandig' te vinden als de gunstige voorwaarden voor de overstap eeuwigdurend zouden blijven gelden. Maar de partij is niet bereid om stappen te nemen en om af te wijken van afspraken die gemaakt zijn in het coalitieakkoord, waar de grens van 1 januari 2020 in staat.
Lees ook: Gemeente ging toch niet de fout in met berekening WOZ-waardes erfpachtwoningen
Intussen maakt de gemeente zich op voor een flinke stijging in het aantal aanvragen de komende twee maanden. Of de afhandeling van al die extra overstapverzoeken voor nog meer vertraging gaat zorgen, dat zal na 1 januari moeten blijken. Pas dan wordt duidelijk of meer huiseigenaren werk gemaakt hebben van hun erfpachtcontract.