'Een wedstrijd tussen de voorzitters van veiligheidsregio's om wie er ongestraft in slaagt de grondrechten het verste in te perken', 'het is misdadig om ouderen een mondkapje te laten dragen' en 'het is ongezond, vies, onaangenaam, vernederend, irrationeel, asociaal en disproportioneel'.

De uitspraken liegen er niet om: met dit soort stevige beschuldigingen gaan protestgroep Viruswaarheid en Wallenbewoner Ab Gietelink de strijd aan met de mondkapjesplicht. Eerder haakten ook marktkooplieden van de Albert Cuyp aan, maar zij moeten 'gewoon' bij de gemeente bezwaar maken tegen de plicht. 

De draagplicht geldt sinds 5 augustus op vijf drukke plekken in de stad: het Wallengebied, de Kalverstraat en Nieuwendijk én tijdens markttijden op de Albert Cuypmarkt en Plein '40 - '45. Maar volgens de eisers gaat die mondkapjesplicht in tegen artikel 10 van de Grondwet: het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer.

Het inperken van de grondwet met een noodverordening, zoals nu gebeurt, ís mogelijk. Maar: alleen als de noodzaak er is. Daarnaast moeten er plannen zijn voor een formele wet, maar die laat nog altijd op zich wachten. Meerdere hoogleraren en juristen, onder meer van de UvA, zetten eerder al hun vraagtekens bij de draagplicht.

'We zijn allemaal maatregelen aan het opstapelen op volledig lucht. Ziekenhuizen zijn leeg, mortuaria zijn leeg, er gebeurt niets. Het is alleen maar een overheid die schreeuwt en roept dat we een probleem hebben. Er zijn geen zieken te bekennen', zegt Jeroen Pols namens Viruswaarheid. Volgens hem is de werking van mondkapjes niet bewezen én kloppen de huidige tests niet. 

Maar volgens de Veiligheidsregio is die noodzaak er wel degelijk en zijn de mondkapjes dus nodig. Eerdere maatregelen, zoals éénrichtingsverkeer en het plaatsen van borden, hadden te weinig effect. Daarnaast zijn de mondkapjes niet bedoeld voor het tegenhouden van het virus, maar als gedragsverandering.

'Daarbij geldt ook nog dat de mondkapjesplicht mensen maar heel beperkt beperkt in hun bewegingsvrijheid, omdat in Amsterdam genoeg alternatieven zijn om boodschappen te doen of naar de markt te gaan. Alle andere mensen kunnen dit gebied vermijden', meent advocaat van de Veiligheidsregio Jessey Liauw-A-Joe. 

De proef met de mondkapjes duurt tot eind augustus. Daarna wordt geëvalueerd of het effect heeft gehad. Voor Viruswaarheid en Gietelink klinkt het als een smoes om de deur open te zetten voor extremere maatregelen: 'We vertrouwen de gemeente niet meer. Ik maak me ook zorgen over het feit dat het niet tot deze gebieden beperkt blijft. Als dit experiment slaagt, zie ik al aankomen dat het over de rest van Amsterdam wordt verspreid', zegt Gietelink.

Woensdagmiddag doet de rechter uitspraak.