In 2003 werden de cipierswoningen van de voormalige Bijlmerbajes gekraakt. Sinds die tijd ontstond er een gemeenschap van bewoners op het terrein dat men later Bajesdorp is gaan noemen. Uit die gemeenschap is de wooncoöperatie (niet te verwarren met woningcorporatie) ontstaan die collectief het woongebied beheert en zich heeft ingezet om hier woningen te kunnen realiseren. Bewoner Femke van Ravensbergen hoopt dat meerdere Amsterdammers hun voorbeeld volgen. "Ik hoop dat we een plek van inspiratie kunnen zijn."  

De gemeente heeft de grond van het Rijk gekocht en geeft deze in erfpacht aan de wooncoöperatie. De toekomstige bewoners zullen woningen op deze grond huren. Met de huur die zij betalen, wordt de erfpacht aan de gemeente terugbetaald. Een voordeel van deze regeling met wooncoöperaties is dat bewoners iedere betaaltermijn hetzelfde bedrag voor hun woning zullen moeten betalen; dit bedrag stijgt niet. Ook bij wisseling van bewoners zal dat niet gebeuren; de woningen blijven voor altijd bedoeld voor de sociale- en middenhuur. Wonen en huren via een wooncoöperatie blijft betaalbaar. Bij reguliere huurwoningen is dit moeilijker omdat de huurprijs snel en relatief fors stijgt.

In 2025 moet het nieuwe Bajeskwartier, het gebied waarin het Bajesdorp ligt, worden opgeleverd. Naast zo’n 1350 woningen zullen er ook horecagelegenheden, een school en werkgelegenheid in het gebied komen. Ook voor Bajesdorp moet volgens gebiedsontwikkelaar Peter Heuvelink een permanente plek komen. Hij heeft de bewoners van de vrijplaats dan ook betrokken bij het ontwikkelen van zijn plannen: "De visie en ambities die wij voor dit gebied hadden, kwamen eigenlijk heel erg overeen met die van de bewoners."

'Samen stad maken is de toekomst'

Volgens wethouder van Ruimtelijke Ordening Marieke van Doorninck past het initiatief van de bewoners van Bajesdorp goed bij de Omgevingsvisie 2020-2050 van de gemeente. In die omgevingsvisie is het ‘samen stad maken’ een belangrijke pijler. Dat wil zeggen dat de gemeente bij de ontwikkeling van de stad niet alleen professionele partijen wil betrekken, maar ook de Amsterdammers zelf een actievere rol wil geven. "Collectieven en coöperaties zijn hele mooie vormen om dat voor elkaar te krijgen", aldus Van Doorninck. Volgens de gemeente moet over twintig jaar tien procent van alle nieuwbouw in de stad plaatsvinden in de vorm van wooncoöperatieprojecten.

Hoewel de gemeente welwillend tegenover initiatieven van wooncoöperaties staat, is de regelgeving rondom plekken zoals Bajesdorp nog wat beperkt. Dat komt omdat Bajesdorp geen typische broedplaats is waar creatievelingen alleen werken, maar ook wonen. Daarom moest in dit geval de regelgeving voor broedplaatsen worden opgerekt. Bewoner Femke Ravensbergen: "We zijn in alle opzichten een uitzondering. De gemeente loopt soms tegen haar eigen juridische onmogelijkheden aan omdat er nog geen regels zijn voor projecten zoals deze."