Harry van Bergen, beleidsadviseur luchtkwaliteit, wandelt met Amsterdammers de wandelroute. Wie meedoet aan de wandeling loopt langs plekken met schone lucht, zoals de autoluwe straat naast de Hermitage, en vieze lucht, zoals bij de IJtunnel bij de Valkenburgerstraat. "Dat maakt deel uit van een hele grote corridor die dwars door Amsterdam loopt, dus veel uitstoot hier", legt Van Bergen uit. "Daar waar heel veel verkeer rijdt, daar kun je van zeggen dat de luchtkwaliteit ook slechter is." 

"Het heeft met ons allemaal te maken. Ik hoop op te steken wat ik eventueel zelf kan doen om een bijdrage te leveren", verklaart één van de wandelaars over waarom hij vandaag mee loopt. "We kunnen zo'n twee dagen zonder water, maar we kunnen geen twee minuten zonder lucht", zegt een ander. 

Volgens Van Bergen is het belangrijk dat mensen in de stad weten wat de situatie is op het gebied van luchtkwaliteit: "Ook omdat wij af een toe vervelende maatregelen moeten nemen om die luchtkwaliteit te verbeteren. Dan is het belangrijk dat de Amsterdammers weten waarom we die vervelende maatregelen nemen."

Om de luchtkwaliteit de komende jaren te verbeteren, heeft de gemeente nieuwe regels ingevoerd. Sinds eind vorig jaar is er een milieuzone voor Diesel personenauto's. Vanaf 2022 mogen alleen dieselvrachtauto's en dieselautobussen met emissieklasse zes nog binnen de Ring A10 rijden.  In 2025 mogen brom- en snorfietsers alleen de bebouwde kom in als ze uitstootvrij zijn. Vracht- en bedrijfsauto's, taxi's, bussen, de passagiersvaart, pleziervaart en ponten mogen dan ook niet meer binnen de Ring A10 rijden of varen. Dat wordt namelijk een uitstootvrij gebied. En in 2030 wordt het uitstootvrije gebied groter: dan is de hele bebouwde kom uitstootvrij voor alle soorten verkeer.

Eén van de hoogtepunten van de wandelroute is een klein buisje dat aan de muur hangt. Het is een 'Palmes-buisje', waarmee de GGD de luchtkwaliteit in de stad kan meten. "Er hangen in de stad iets van honderddertig á honderdvijftig van dit soort buisjes waar stikstofdioxide mee wordt gemeten: N02. Deze buisjes blijven hier vier weken hangen", vertelt Van Bergen. Daarna gaan de buisjes naar een laboratorium voor analyse. "We kijken wat het jaargemiddelde is aan concentratie. Hier zal het dicht tegen de grenswaarde liggen van de Europese Unie, misschien wel iets daarboven, want de luchtkwaliteit is hier niet goed." 

Dat de luchtkwaliteit op sommige plekken in de stad niet heel goed is, is bekend onder de Amsterdammers. "Ik ben wel gewend dat er aan het einde van de dag een laagje stof op de vensterbank ligt", vertelt een Amsterdammer. "Het is een zeer identificeerbare geur, laat ik het zo zeggen."

Maar er zijn ook veel plekken in de stad waar schone lucht wel de norm is. Zoals bij één van de stops van de wandelroute: de Plantage Weesperbuurt. Daar zijn de stukken tussen de tramrails helemaal vergroend, met veel gras tussen de rails. "Dus minder uitstoot in de lucht", zegt Van Bergen tevreden. "Hier is het echt meteen een stuk schoner dan waar we eerder waren tijdens de wandeling."

Op de Magere Brug praat de groep wandelaars over de uitstoot op het water. "Scheepvaart, rondvaartboten en ook pleziervaart veroorzaken natuurlijk verontreiniging, geluidsoverlast en andere soorten overlast", zegt Van Bergen. Op dit moment zijn passagiersvaartuigen al voor 75 procent uitstootvrij, de rest bestaat vooral uit grotere en oudere boten. Die boten moeten vanaf 2025 ook geheel uitstootvrij zijn. De pleziervaart vaart nog voornamelijk op diesel, maar omdat die boten minder varen per jaar, zorgen ze voor minder uitstoot. Ook de pleziervaart mag vanaf 2025 alleen het centrum in als ze uitstootvrij zijn. "We gaan de goede kant op!", lacht Van Bergen. 

Het eindpunt van de Schone Lucht wandeling is aan de Stadhouderskade, bij het vaste meetstation van de GGD. Op het dak van het luchtmeetnethuisje staan verschillende pijpjes waarme de lucht wordt aangezogen. Die lucht wordt binnen verwerkt met behulp van computers. De luchtkwaliteit in de stad wordt op deze plek het meest nauwkeurig gemeten. 

Dave de Jonge, expert luchtkwaliteit van de GGD, is vaak op deze locatie om de luchtkwaliteit te meten. Amsterdammers die willen weten hoe schoon de lucht is op hun locatie, kunnen dat zien via de website luchtmeetnet.nl of op AT5.nl/luchtkwaliteit. "Vul je locatie in en dan zie je het staan", zegt De Jonge als hij de uitslag laat zien, een vijf uit de tien. "De luchtkwaliteit op dit moment hier aan de Stadhouderskade is matig."

Volgens De Jonge komt dat door de drukte in het verkeer. Ook kan het zo zijn dat de luchtvervuiling op één plek blijft hangen als er geen wind staat. En dat is lastig voor mensen die gevoelig zijn voor de stofjes in de lucht. "Dat willen we liever niet, dus mijn collega's die het beleid maken, proberen voor die mensen het leven een stuk aangenamer te maken door vervuiling aan te pakken, en alles schoner te maken", aldus De Jonge. 

Hoewel de lucht op sommige plekken schoner moet, gaat het de goede kant op in de stad. "Dat zie je aan die metingen", legt De Jonge uit. "Elk jaar wordt het wel een stukje schoner."