"Dat is in de basis natuurlijk een prettige constatering, maar dat zegt niet zoveel over de onderliggende problemen die er nog steeds zijn en waar wij ons als politie zorgen over maken. Denk daarbij aan de hele drugseconomie en het geweld wat daarin omgaat, daarbij komt vaak ook nog de rol van onze jeugdige Amsterdammer", vertelt politiewoordvoerder Nabil Ou-Aissa. 

Dat - ondanks het uitblijven van afrekeningen in de onderwereld- criminelen hun gang blijven gaan, wordt bevestigt door Paul Vugts, misdaadjournalist van het Parool. Volgens hem spelen er wel degelijk conflicten, maar monden die op dit moment niet uit in liquidaties. 

Jasper van der Kemp, criminoloog verbonden aan de Vrije Universiteit, stelt dat het voor criminele organisaties überhaupt 'onhandig' is om liquidaties te plegen: "Het is voor criminele groeperingen in zekere zin onhandig om liquidaties te plegen omdat je dan zeker weet dat er heel veel politie aandacht is. Als er een liquidatie wordt gepleegd weet je zeker dat een groot moordonderzoek gestart wordt waarbij veel mensen worden doorgelicht of in de gaten worden gehouden."

Drie mogelijke oorzaken

De daling van het aantal liquidaties is ook wetenschappelijk onderzocht. In een 'verkennende studie' van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) staan mogelijk oorzaken beschreven. "In de eerste plaats kan het grote aantal aanhoudingen van kopstukken ertoe hebben geleid dat minder moordopdrachten zijn gegeven in de afgelopen jaren.

Daarnaast heeft justitie de mogelijkheid om ‘live’ mee te kijken met ontsleutelde pgp-berichten ervoor gezorgd dat de opsporing verschillende liquidaties heeft kunnen voorkomen door vroegtijdig in te grijpen. Tenslotte bestaat de indruk dat spelers van criminele drugsnetwerken het even ‘wat rustiger aan’ zijn gaan doen, als gevolg van de vele aanhoudingen, politie-acties, inbeslagnames en opsporingszaken", beschrijft onderzoeker Barbra van Gestel in het rapport. 

Moord Endstra kantelpunt

Nu er al langere tijd geen liquidaties in Amsterdam zijn gepleegd, geeft het de mogelijkheid om terug te blikken. Vugts beschrijft de verschillende golven liquidaties aan de hand van specifieke moorden. Te beginnen bij de liquidatie van vastgoedmagnaat Willem Endstra in mei 2004. 

"Dat was een behoorlijk kantelpunt in de Hollandse netwerken van de Amsterdamse onderwereld. Willem Endstra was vastgoedhandelaar, maar ook bevriend met allerlei criminelen. Zo ging hij veel met Willem Holleeder om", vertelt Vugts.

"Zijn reputatie was dat hij tientallen miljoenen had aangepakt om te beleggen in vastgoed, maar als de criminelen voor hun geld kwamen keerde hij niet uit. En dat zorgde natuurlijk voor enorme spanning. Hij zelf heeft in gesprekken met recherche  uitvoerig vertelt dat hij werd afgeperst en hoe dat ging. Hij voorspelde ook dat hij zou worden doodgeschoten, dit gebeurde uiteindelijk toen hij vanuit zijn kantoor naar zijn auto liep", vervolgt hij. 

En daar blijft het niet bij, meerdere figuren worden geliquideerd: denk aan Cor van Hout (2003), Willem Endstra (2004), Kees Houtman (2005), John Mieremet (2005) en Thomas van der Bijl (2006). Justitie ziet in Willem Holleeder de opdrachtgever, hij wordt uiteindelijk in hoger beroep veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. 

200 kilo cocaïne

Terwijl Holleeder in het verdachtenbankje zit, werkt een nieuwe generatie criminelen zich op. Een heftig conflict ontstaat in 2012, met het verdwijnen van 200 kilo cocaïne in de haven van Antwerpen. De dubbele liquidatie in de Staatsliedenbuurt is een eerste reactie en staat - blijkt later - symbool voor een nieuwe generatie criminelen, beter bekend als de Mocro Maffia. 

"Het blijkt het uur u geweest waarop je vol zicht kreeg op een nieuwe generatie criminelen", zegt Wouter Laumans, misdaadjournalist en mede-auteur van het boek Mocro Maffia, tijdens een terugblik in een interview met AT5. In de strijd die volgt worden verschillende liquidaties gepleegd. Gwenette Martha is een van de kopstukken in deze groep, maar ook hij moet het ontgelden. Op 22 mei 2014 wordt hij in Amstelveen om het leven gebracht. 

"Zijn groep was behoorlijk machtig en had goede contacten. Maar op het moment dat de lading cocaïne verdwijnt ontstaat onrust. Later blijkt dat de lading is onderschept door de Criminele Inlichtingen Eenheid, maar het zorgt er op dat moment voor dat een conflict escaleert. "De groep van Martha splijt in tweeën en een hevige onderwereldoorlog ontstaat waarbij beide kampen elkaar bestrijden", vertelt Vugts. 

Dieptepunten stapelen zich op. In Amstelveen schiet een moordenaar een moeder dood voor de ogen van haar kinderen. Ze blijkt de vrouw van een grote crimineel. Op de Amstelveenseweg laat iemand het afgesneden hoofd van een twintiger achter, zijn onthoofde lichaam wordt een dag eerder in een brandende auto aangetroffen. 

Onschuldige slachtoffers

In de strijd vallen ook onschuldige slachtoffers, zo wordt Stefan Regalo Eggermont om het leven gebracht. De huisvader zit in een zelfde soort auto als het echte doelwit van de schutters waardoor ze hem 'per ongeluk' vermoorden. In de jaren die volgen worden ook de onschuldige Djordy Latumahina, Augustine Nyantakyi  en Mohamed Bouchikhi per vergissing vermoord. 

Na alle ellende lijken nieuwe dieptepunten onvoorstelbaar. Maar dan volgen doelgerichte moorden op onschuldige slachtoffers. De onderwereld is ontwricht, er is totale chaos en er komen nieuwe topcriminelen bovendrijven.

Een van hen is Ridouan Taghi, vlak nadat justitie een kroongetuige presenteert in de zaak tegen hem, wordt op de NDSM-werf de onschuldige broer van deze kroongetuige op klaarlichte dag in zijn kantoor vermoord.  Daarna volgt de moord op Derk Wiersum, de advocaat van de kroongetuige. De schutter wacht de vader van twee kinderen ‘s ochtends vroeg op in Buitenveldert en opent het vuur. Wiersum overlijdt op 44-jarige leeftijd, omdat hij zijn werk als advocaat uitoefende. Twee jaar later wordt vertrouwenspersoon van de kroongetuige, misdaadverslaggever Peter R. De Vries, neergeschoten in de binnenstad. Hij overlijdt een week later in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. 

Nieuwe liquidaties

Is het nu wachten op een nieuwe liquidatie? Volgens Vugts is er altijd al sprake van een golfbeweging en valt het te vrezen dat er na deze stilte weer een nieuwe storm zal opsteken.

Ook criminoloog Jasper van der Kemp reageert: "Je ziet altijd wel dat er conflicten ontstaan in het criminele circuit. Simpelweg omdat er een nieuwe groepering ontstaat die misschien de macht wil overnemen. Of dat er toch weer gedoe ontstaat over partijen die geript of onderschept zijn. De kans is vrij daarom aannemelijk dat er weer liquidaties in de stad zullen gebeuren."