Twee jaar geleden deed onderzoeksbureau Bezemer & Schubad in opdracht van AMFI onderzoek naar de bedrijfscultuur en sociale veiligheid op de opleiding. De onderzoekers hadden harde inclusies: de modeopleiding was in die tijd een ‘een sociaal onveilige tot zeer onveilige’ organisatie.

De onderzoekers schreven dat een deel van de docenten zich gedroeg als ‘keiharde, vileine juryleden’ met een gebrek aan ‘empathische en didactische kwaliteiten’.

Docenten

Met de afbraakcultuur is definitief gebroken, zegt de in maart begonnen directeur José Teunissen. "We spreken wel over een proces. We moeten mensen echt bij de hand nemen: als we weten hoe het niet moet, weet je nog niet per definitie hoe het wel moet."

Er zijn docenten vertrokken, maar er werkt ook nog lesgevend personeel dat verantwoordelijk is voor het in het onderzoeksrapport beschreven gedrag. Teunissen: "De docenten die hier werken zijn allemaal van hele goede wil. Die zijn van: hoe pakken we dit op?"

Of er gedwongen afscheid is genomen van docenten die zich schuldig maakten aan wangedrag? "Dat is voor mijn tijd. Kijk, er zijn bijna honderd mensen onder mij die hier lesgeven. Ik kan niet honderd mensen na gaan vragen wat ze wel en niet gedaan hebben. Ik pak het op per maart. Ik ga niet graven in het verleden", aldus de directeur.

Een van de docenten zou ‘energiestimulerende drugs’ genormaliseerd hebben, omdat die goed zouden zijn voor de creativiteit. Of die docent er nog werkt? Teunissen: "Dat denk ik niet. Het rapport heeft genoeg ingegrepen denk ik, en je weet dat daar maatregelen op genomen zijn."

Teunissen begon op 1 maart en wil vooral naar de toekomst kijken. "Elk incident waar ik nu van hoor, daar ga ik zorgvuldig mee om. Ik ga niet over het verleden, maar alles wat er nu gebeurt, gebeurt onder die auspiciën. Ik sta ook open voor mensen en hun cultuur waarin we samen dingen anders moeten gaan doen. Dat vereist dialoog, en dat is veel belangrijker dan dat je iemand aanwijst als fout en ophangt. Dan is het probleem niet opgelost."

Verenigd Koninkrijk

Waarom Teunissen deze klus wil? "Ik zat de laatste zeven jaar in het Verenigd Koninkrijk. Het AMFI was een instituut met een nationale en internationale naam. Het ging me echt aan het hart met wat er op het AMFI aan de hand was. Het is geen uniek probleem. Het duikt overal op, vooral in het kunst- en designonderwijs. En ik kom uit Amsterdam. Het was een manier om terug te gaan naar Nederland."

Ze vervolgt: "De interim-manager had al veel opgepakt en een heel plan uitgewerkt waarin staat wat er verbeterd moest worden en hoeveel tijd dat zou kosten. Toen ik hier kwam, waren we eigenlijk op het moment dat de inhoud eigenlijk goed opnieuw gedefinieerd moest worden. Wat is het AMFI en hoe blijven we een relevante opleiding? Wat moet er gebeuren om ervoor te zorgen dat de werkdruk voor studenten goed is? En dat docenten precies weten waar ze aan toe zijn. Dat was in het hele proces verloren gegaan."

Volgens Teunissen zijn niet alle problemen rondom sociale onveiligheid opgelost. "Maar goed, wat is veiligheid hè? We moeten er nog lang aan werken om dat te definiëren. Je kan regels opstellen en een klachtencommissie, decaan of vertrouwenspersonen hebben, maar het gaat uiteindelijk om een cultuur. Voor AMFI geldt dat hier veel culturen samenkomen. We hebben veel internationale studenten, en ook docenten. Veiligheid gaat ook over: begrijpen we elkaar? En als ik iets zeg, stuit dat jou tegen de borst? Dat is een cultuuromslag."

Competitie

De directeur zegt dat een gevoel van 'competitie' een oorzaak is van de problemen. "Dat je eigenlijk volgens de allerbeste kwaliteit opleidt en dat studenten ook de ambitie hebben om die droomdesigner te worden. Er wordt ook gezegd: de industrie waar je naartoe gaat is misschien nog wel harder dan de opleiding zelf."

Die droom moet worden bijgesteld, zegt Teunissen. "Je ziet soms dat het de studenten binnenkomen en denken: waar is mijn catwalk, waar is mijn show? We leiden niet op voor die één of twee kampioenen. Je leidt ook een brede middenmoot op, die ook moet slagen in de industrie of met een eigen merk. Ze worden niet allemaal het volgende succes."

Maar niet alleen studenten hebben geleden onder de problemen, benadrukt Teunissen. "Als je kijkt naar de rapporten, dan is er juist heel veel leed onder de docenten en medewerkers geweest in het oppakken van wat er gebeurd is. Doen wij het wel goed? Elke student die hier In het systeem vermalen is, is er eentje teveel."

Op dit moment komen er weinig klachten binnen bij het AMFI van onveilige situaties. "Maar dan kun je ook de vraag stellen: doen we het dan goed? Durft iedereen wel te rapporteren? Willen we echt een cultuuromslag maken? Dan moet je vertrouwen creëren voor een open dialoog tussen docenten en studenten. Die is er niet van de ene op de andere dag. Het kost tien jaar om sociale veiligheid te creëren."

Verbetering

Op dit moment gaat het een stuk beter op de school, zegt Teunissen. "Als we naar de laatste studentenenquête kijken doen we het heel goed, en op het gebied van veiligheid zitten we goed. We zijn niet in een keer dramatisch naar beneden gezakt. Het zit op een zesje. Het kan beter, maar we hoeven er ook niet van te schrikken. Ook de medewerkers zijn meer tevreden. Er is meer rust en helderheid gekomen in de organisatie."

Toch zijn medewerkers en studenten volgens Teunissen getraumatiseerd: "Het feit dat ik hier spreek met AT5 is voor studenten en docenten echt heel angstig. Het is ook echt een trauma, niemand zit er op te wachten dat zoiets explodeert. Het schaadt echt het vertrouwen, vooral van het personeel."

"We moeten terug naar een cultuur van vertrouwen en openheid waarin je ook ongemakkelijke dingen kan zeggen. Maar ook waarin je kan zeggen: ik vind het eigenlijk niet zo fijn dat je dit tegen mij gezegd hebt. En dan zullen sommige mensen dat wel woke vinden, maar je moet wel met elkaar dit soort gesprekken durven voeren."

Teunissen besluit: "Er wordt gewerkt aan een veilige school. Als je kijkt naar de richtingen is het een veilige school. We hebben een studentendecaan en vertrouwenspersoon. Maar de cultuur van sociale veiligheid, inclusiviteit en diversiteit kunnen we nog aan werken, maar dat geldt voor iedereen. Zoals we ooit met duurzaamheid begonnen, kunnen we de komende tien jaar nog werken aan een sociaal en inclusief instituut."