Het ronde plein, met onder andere de ingangen van het Hard Rock Café en het Holland Casino, is gebouwd op de luchtplaats van het voormalige Huis van Bewaring. In 1991 werd het plein opgeleverd en kreeg het de vernoeming naar Nederlands- en wereldkampioen schaken Max Euwe. 

Een jongetje met een brief

Op 6 juli 1996 werd het schaakbord geplaatst, allemaal dankzij een jongetje en een brief. De toen 10-jarige David van Zeggeren schreef een brief aan de gemeente over zijn plan voor het Max Euweplein. "Misschien kan er op het plein een schaakbord komen. Ik ben namelijk in Braunau (Oostenrijk, red.) geweest en daar zag ik zo'n levensgroot schaakbord. Er waren mensen aan het schaken en dat moet ook in Amsterdam komen." Bij de brief zat destijds ook een tekening om te laten zien hoe het er uit moest komen te zien. "Het lijkt best wel op hoe het uiteindelijk is geworden", aldus Van Zeggeren als hij nu zijn tekening nu weer bekijkt. 

Maar hoe vrolijk het ook begon, de afgelopen jaren ontstond er veel discussie over het schaakbord op het plein. Zo veel zelfs dat aankomende dinsdag de stadsdeelcommissie gaat bespreken of het bord op het Max Euweplein blijft staan, of dat deze moet verhuizen naar het iets verderop liggende Museumplein. Want het blijkt dat zelfs een potje schaak voor overlast kan zorgen.

Ruzies en hangschakers

"Het is echt een vaste groep die vaker om het schaakbord te vinden is die overlast veroorzaakt. Alcohol- en drugsgebruik, ruzies die ontstaan en 's avonds als het schaakbord gesloten is nog blijven hangen en geluidsoverlast veroorzaken", zo legt Edgar Pereira, voorzitter van de ondernemersvereniging van het Max Euweplein, uit. Pereira is al ruim tien jaar in gesprek met de gemeente en zijn buren over het schaakbord en de bijkomende overlast en hoopt dat het nu is afgelopen. 

Micha Mos, lid van het dagelijks bestuur van stadsdeel Centrum, hoort van de ondernemers en bewoners dat zij zich onveilig voelen. "Mensen vinden het onprettig om hier rond te lopen. Zeker als mensen met veel alcohol op er bij komen zitten, dan wordt het niet prettig." Mos vindt het wel 'dubbel' of de overlast komt door het schaakbord. "Aan de ene kant weten we dat het niet de schakers zijn die de overlast veroorzaken, maar aan de andere kant hebben we tijdens een korte sluiting van het schaakbord de overlast zien afnemen."

Maar het gaat gelukkig ook vaak gewoon goed, zo stellen de ondernemers en buurtbewoners ook. Dan is de plek een belangrijk ontmoetingspunt voor schakers. "Ik heb hier mijn vrienden leren kennen. Dit plein werkt als een huiskamer soms", aldus schaker Jürgen Vijfschaft. Ook Van Zeggeren kwam nadat het schaakbord werd geplaatst vroeger veel schaken. "Dan was het hier druk en dan mocht ik, omdat het mijn idee was geweest, altijd even voor. Dat was wel erg cool."

Van levensgroot naar tafelklein 

Mocht het levensgrote schaakspel worden verplaatst naar het Museumplein, dan blijft schaken op het Max Euweplein nog wel altijd mogelijk. "Er zouden volgens de plannen van de gemeente wel een aantal kleine schaaktafels terugkomen. Dus het karakter zou niet helemaal uit het plein verdwijnen, maar het zou wel heel jammer zijn", zo laat directeur van het Max Euwecentrum Paul van der Sterren weten.

Alleen niet iedereen staat te springen om van levensgroot naar tafelklein te gaan. "Het is geen alternatief, maar een leuke aanvulling", reageert Vijfschaft op de plannen. "Je zit dan met z'n tweeën, misschien dat er twee mensen staan te kijken. Nu sta je met een stuk of twintig mensen te kijken naar een potje, net zoals tijdens een voetbalwedstrijd."

Mos denkt dat de verhuizing van het schaakbord niet 100 procent voor het verdwijnen van de overlast gaat zorgen. "We kunnen wel een echte verbetering maken." De mogelijke locatie op het Museumplein kan Vijfschaft wel begrijpen, maar "het is wel behoorlijk open en het heeft een andere sfeer, het is hier geen huiskamer". Toch zal Vijfschaft, mocht het zo ver komen, ook een potje 'proberen' op het Museuplein. "Niet geschoten is altijd mis zou ik maar zeggen.'