Start van hoofdcontent

Panel

nl

Afvaloverlast: strenger handhaven of goed gedrag belonen?

13 december 2020, 07.00 uur · Aangepast 13 december 2020, 14.47 uur · Door Redactie

Amsterdammers zijn over het algemeen niet heel positief over hoe schoon hun stad is. Deelnemers aan de afvalenquête van het AT5-panel gaven de stad wat dat betreft een 5. Maar wat is de oorzaak, en wat kun je zelf tegen de overlast doen? AT5 gaat op zoek naar antwoorden tijdens een rondje afval met omgevingspsycholoog en afvaldeskundige Kees Keizer en met afvalophaler Yme.

Keizer weet behalve van afval ook alles van gedrag, en geeft eerst een disclaimer. 'Jullie willen aandacht geven aan afvaloverlast. Maar puur door te laten zien dat er overal zoveel afval ligt, is het eigenlijk alsof je er reclame voor maakt. Op het moment dat je laat zien dat iedereen z'n spul op straat gooit, zullen meer mensen het doen.'

Maar hoe kun je er dan wél voor zorgen dat bewoners vaker hun afval in de container gooien? De AT5-panelleden bedachten daar zelf al enkele oplossingen voor:

- Statiegeld bij de producenten eisen. Consument is niet de oorzaak. Ik wil de groente, niet het plastic zakje eromheen.
- Ook toeristen erbij betrekken. Ze denken dat de stad een vuilnisbak is
- Comité in probleemgebieden instellen die aangesloten zijn bij woningbouwverenigingen, laat bewoners zelf ook verantwoordelijkheid nemen 
- Elke buurt moet minstens een kringloopwinkel dichtbij hebben waar mensen hun spullen gratis kwijt kunnen
- Airbnb aanpakken, veroorzaken normaal bijna dagelijks overlast, ratten, meeuwen en duiven tieren er wel bij
- Laat de parkeerscan-autos ook de afvalsituatie scannen terwijl deze toch door de wijk rijdt
- Bloembakje op deksel afvalcontainer zodat men het er niet direct naast of op zet
- Kliklijn instellen zodat er meteen een boa op af kan gaan

In deze lijst komen meerdere maatregelen terug die onder 'handhaving' vallen. Uit de afvalenquête bleek ook al dat dit middel populair is. Toch is Keizer daar zelf iets minder fan van. 'Mensen willen vaak dat er beter bestraft en gehandhaafd wordt', stelt hij. 'Maar je kan er bijna niet op handhaven, niet in die mate.'

Tenzij er cameratoezicht met gezichtsherkenning geplaatst wordt, verwacht Keizer. 'Maar dat hebben jullie ook gevraagd in de enquête en dan zie je dat eigenlijk bijna niemand dat wil.'

Wél meer handhaven

Yme is 27, student en afvalophaler. 'Kijk, iedereen zegt dat ze dankbaar zijn voor de vuilnismannen, maar mensen willen zelf niet in zo'n hesje lopen', zegt Yme. Toch vindt hij het zelf erg leuk en leerzaam werk waardoor hij in contact komt met allerlei soorten mensen. 'Ik zat eerst een beetje in een studentenbubbel. Maar bij het afhaalophalen is alles vertegenwoordigd, van statushouder tot platte Amsterdammer.'

Afvalophaler Yme aan het werk
Quote

'Gewoon die verkeerd geplaatste zakken openmaken op zoek naar adressen'

YME, VUILNISOPHALER

Volgens Yme zou de gemeente juist wél meer moeten handhaven. 'Gewoon die verkeerd geplaatste zakken openmaken op zoek naar adressen. Mensen worden nu gewoon echt te weinig gecorrigeerd.'

En ook het op verkeerde tijdstip buiten zetten heeft volgens Yme grote gevolgen. 'Te volle of verkeerd geplaatste afvalzakken worden opengetrokken door meeuwen of zwervers. Ja, dan is het de volgende ochtend een bende.'

Soms zetten mensen ook een hele zak met tuinafval, een zak met natte grond of een zak met puin van het verbouwen bij het restafval. 'Dat vind ik echt asociaal. Daarvoor moet je naar de stort. Dat zou ik dan eigenlijk wel gewoon willen laten staan', zegt Yme.

Quote

'Amsterdam is absoluut heel erg vies, dat is schandalig. Er is gewoon bezuinigd'

yme, afvalophaler

'Amsterdam is absoluut heel erg vies, dat is schandalig', vervolgt Yme. 'Dat komt ook omdat de gemeente een lagere norm heeft genomen voor wat ze schoon vinden. Er is gewoon bezuinigd.'

Eén van de maatregelen waar Yme mee te maken kreeg, was dat ze nu niet standaard meer een veegwagen achter de vuilniswagen hebben rijden. 'Die veegwagen ruimde de troepjes op die wij lieten liggen. Dat moeten we nu zelf doen met een schep, een prikker of een bezem. Maar dan neem je echt minder mee dan met zo'n machine.'

Maar bewoners kunnen zelf ook meehelpen. Dingen waar Yme voordat hij vuilnisman was ook niet over nadacht. Veel te zware vuilniszakken bijvoorbeeld, of vuilniszakken die niet goed worden dichtgeknoopt. 'En mensen gebruiken soms van die dunne, goedkope afvalzakjes. En die scheuren heel makkelijk open.'

Afvaldeskundige Keizer stuit op 'huishoudelijke incontinentie'

Tijdens het rondje door de stad ziet afvaldeskundige Keizer ook voorbeelden van hoe het volgens hem wél zou moeten. Er staan daar weliswaar een hoop dozen naast de afvalbak, maar iemand heeft daar teksten op gespoten met graffiti om andere bewoners bewust te maken van het probleem. 'Leeg', staat er bijvoorbeeld op, en 'huishoudelijke incontinentie'. 

'Dit is eigenlijk heel goed', aldus Keizer. 'Dat je niet zozeer duidelijk maakt dat er heel veel afval wordt bijgezet, maar dat je juist etaleert dat heel veel mensen het afkeuren en zich eraan storen. Dat is prachtig campagnemateriaal.'

Quote

'Mensen denken te weinig 'we moeten het samen schoon houden', ze denken 'doen jullie vuilnismannen het maar'

YME, AFVALOPHALER

'We zeggen bij de vuilnisdienst tegen elkaar: wat is er gebeurd met die tijd dat mensen hun eigen stoepje veegden?' Volgens Yme kan dat een groot verschil maken. 'Pak eens die tuinslang en maak het zelf schoon als je er last van hebt. Mensen denken te weinig ''we moeten het samen schoon houden'', ze denken ''doen jullie vuilnismannen het maar''.'

Maar Yme zou niet willen ruilen. 'Ik heb er echt plezier in, raampjes open en lekker de muziek aan. We zijn gemotiveerde jongens, met vaak zwaar werk. Soms in de kou, regen of met 37 graden in de zomer. Maar het verbroedert enorm en we krijgen ook veel waardering van mensen. Ik kan me niet voorstellen dat ik iets anders zou doen voor minder geld en minder plezier.'

AT5-panel afvalonderzoek
Dit weekend besteedt AT5 aandacht aan het afvalprobleem in de stad. Zaterdag brengen we het probleem in kaart en onderzoeken we wat de mogelijke oorzaken zijn, en zondag kijken we naar oplossingen en reageert wethouder Laurens Ivens op de resultaten.

📋 Doe mee aan het AT5-panel

Heb jij ook een mening over de stad? Via het AT5-panel kan iedere Amsterdammer meedenken over actuele kwesties. Klik hier om je aan te melden. En hier lees je meer over het AT5-panel. Deze productie is tot stand gekomen met hulp van het SvdJ