Vanaf 16 december 2020 konden mensen die normaal geen aanspraak kunnen maken op nachtopvang, zoals ongedocumenteerden, arbeidsmigranten of zogeheten zelfredzamen, terecht in diverse hotels en op de opvanglocatie aan de Transformatorweg.

Op 18 mei begint er een twee weken durende afbouwperiode. Op dit moment maken nog 350 mensen gebruik van de noodopvang. Volgens de gemeente kan een groep van 30 kwetsbare Amsterdammers gebruik blijven maken van 24 uur opvang elders. Maar voor de overige 320 mensen is er geen plek beschikbaar.

Ongedocumenteerden

Een groot deel van deze daklozen bestaat zo’n 200 ‘ongedocumenteerden’ of ‘EU migranten’. Deze mensen zal gevraagd worden om terug te gaan naar land van herkomst. Of ze dat ook echt zullen doen, valt nog te bezien. Al jaren zwerft er zo'n groep van tientallen ongedocumenteerden door de stad. Vaak kraken ze een leegstaand pand, waar ze dan weer even zitten tot ze eruit gestuurd worden.

Zelfredzame daklozen

Daarnaast is er een groep van 100 ‘zelfredzame’ Amsterdamse daklozen waarvoor er geen pasklare oplossing is. Dit zijn veelal economische daklozen, mensen die door baanverlies of scheiding hun huis, gezin en inkomen kwijt zijn. Nu de lockdown is opgeheven zouden ze wel weer bij vrienden of familie kunnen logeren, is de gedachte.

Als de zelfredzame Amsterdammers niet in het eigen netwerk terecht kunnen, kunnen ze volgens de gemeente terecht bij de Regenbooggroep en het passantenpension. HVO-Querido laat echter weten dat het passantenpension vol zit en dat er lange wachtlijsten zijn. Volgens de Regenbooggroep hebben deze mensen geen zorgprobleem maar een huisvestingsprobleem. “Er zijn woningen nodig, structureel en tot dan tijdelijk”, aldus woordvoerder Sander Egas.

Een woordvoerder van wethouder Kukenheim laat hierop desgevraagd weten: “We herkennen het probleem van moeilijke doorstroom, omdat er te weinig geschikte woonruimte is. De hulporganisaties proberen deze mensen zo goed mogelijk te helpen.”

Economische daklozen

Los van de noodopvang-regeling zitten er momenteel ook nog zo’n 150 'economisch' daklozen in Amsterdamse hotels, die tegen betaling lege kamers beschikbaar stellen voor daklozen. Maar of ze daar mee doorgaan als er weer meer toeristen komen is zeer de vraag.

De Amsterdamse hulporganisaties HVO-Querido, Leger des Heils, De Regenbooggroep en perMens, verenigd in het Platform Opvang Amsterdam (POA) maken zich zorgen over de steeds groter wordende groep daklozen. Ze vinden dat er meer gedaan moet worden om de daklozen te helpen. Ook het eindeloos indelen van daklozen in categoriën, stoort hen mateloos. In een gezamenlijk statement pleiten ze daarom voor meer maatwerk en een individuele aanpak van daklozen:

“Wat nodig is, is maatwerk: bekijk waar iemands problemen uit bestaan. Onze doelgroepen zijn heel divers, en hebben complexe problematiek. Vorm daarom een totaalbeeld. Kan hij zij er zelfstandig omgaan met haar of zijn problemen, en is alleen een duwtje in de rug nodig, zeker nu in coronatijd? Prima, en biedt die kortdurende ondersteuning dan. Maar zet geen mensen op straat die een complexe en integrale aanpak nodig hebben, en niet kunnen beslissen of ze meewerken aan een traject of niet. Mensen waar specialisten uit verschillende disciplines nu hun handen al aan vol hebben.”

Directeur Barbra Velthuizen van HVO-Querido: “Er is nú behoefte aan opvanglocaties waar we mensen kunnen begeleiden naar een zorgtraject waardoor de achterliggende problemen van dakloosheid worden aangepakt. Daarbij is maatwerk nodig. De ene persoon is de andere niet. En dat geeft aan dat een indeling in eenvoudige categorieën: zelfredzaam-nietzelfredzaam, EU-niet EU, rechthebbend-niet rechthebbend, te schematisch is, een te eenvoudige voorstelling van zaken.

HVO-Querido wil dat we op landelijk of zelfs internationaal niveau kijken naar de oorzaken van dakloosheid, en met partijen uit diverse sectoren gaan samenwerken om dakloosheid óf vóór te zijn (preventie dus) óf adequaat op te lossen. Mensen op straat zetten is daarbij geen optie.”

Het Leger des Heils maakt zich vooral zorgen om een specifieke groep kwetsbare daklozen die nu nog in de (nood)opvang mag verblijven.  “Het gaat om mensen met vaak ernstige verslavingsproblematiek die weer op straat terechtkomen. Terwijl we nu de situatie van deze mensen en hun problemen goed in beeld hebben en kansen zien om hen een beter perspectief te bieden. Daarom moeten we juist nu alles op alles zetten om deze mensen perspectief te bieden en niet weer af te laten glijden”, aldus woordvoerder Sheila Slob.