Tot en met de eerste week van dit jaar konden veel Amsterdamse huizenbezitters tegen gunstige voorwaarden overstappen op het nieuwe systeem van eeuwigdurende erfpacht. Ze konden kiezen: of een maandelijkse canonbetaling, of de erfpacht in één keer voor altijd afkopen.

Ruim 130.000 Amsterdammers deden een aanvraag voor de overstap en onderdeel daarvan is dat de nieuwe erfpachtakte binnen een halfjaar door een notaris gepasseerd (ondertekend) moet worden. De gemeente stelde een lijst op met Amsterdamse notarissen waar de overstap geregeld kon worden, kort geleden werd die lijst nog flink uitgebreid na klachten van de Autoriteit Consument & Markt.

Ondanks de problemen die de gemeente kent bij de verwerking van alle overstapaanvragen, stijgt het aantal erfpachters die hun aanvraag bij de notaris kunnen afronden, gestaag.

'Te veel aanvragen'

Vooral kleine notariskantoren en kantoren die zich gespecialiseerd hebben in de Amsterdamse woningmarkt, hebben het erg druk, zoals het Amsterdamse Mol Notariaat, het kantoor van notaris Hans Mol. Door de grote toeloop van het aantal erfpachters dat bij zijn kantoor de overstap wilde afronden, heeft hij besloten tijdelijk van de lijst van de gemeente af te gaan.

'Ik kreeg simpelweg te veel aanvragen binnen en heb me van de lijst laten halen, zodat ik de cliënten die ik nu heb goed kan helpen bij het passeren van de erfpachtakte. Vanaf januari, wanneer de grootste drukte voorbij is, kan ik weer op die lijst', zo vertelt Mol. Vooral bij mensen die hun erfpacht willen afkopen ziet hij dat er extra druk op de ketel staat. Wordt de overstap helemaal afgerond voor het eind van het jaar dan kunnen zij dat geld eventueel aftrekken van de vermogensbelasting.

Maar de vele erfpachters zijn niet de enige reden dat het druk is bij Mol Notariaat. 'Het heeft deels ook te maken met de Prinsjesdag-plannen voor de overdrachtsbelasting, die gaat voor beleggers met 6 procent omhoog.' En dat betekent dat beleggers die een te koop staand pand in de stad op het oog hebben, de aankoop daarvan voor het eind van het jaar rond willen hebben. 'Door corona is de communicatie met banken, verenigingen van eigenaars en hypotheekadviseurs ook nog eens heel traag. Dat komt het werk niet ten goede.'

Minder urgentie

Arief van Rhee, voorzitter van de Amsterdamse ring van notarissen, herkent die drukte, maar niet bij ieder kantoor. Het is volgens hem te kort door de bocht om te stellen dat het bij alle notarissen in de stad topdrukte is. 'Wat je merkt is dat de overstapdossiers iets minder snel behandeld worden, omdat je daar zes maanden de tijd voor hebt. Daar zit minder urgentie achter dan bijvoorbeeld het afhandelen van een testament wanneer iemand overlijdt. Soms zie je dat er in de erfpachtaktes daardoor wat vertraging ontstaat.'

Een woordvoerder van verantwoordelijk wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks), zegt dat vooral de goedkopere notariskantoren erg druk zijn, maar niet té druk. 'De termijn van zes maanden die door de gemeente is gesteld om de akte te laten passeren bij de notaris, blijkt in de praktijk voldoende te zijn, al hebben met name de scherp geprijsde kantoren wel vrijwel deze hele termijn nodig voor de afhandeling.'

Om de drukte bij de kleinere kantoren wat weg te halen en om de 'last' van het aantal erfpachtoverstappers beter te verdelen, bieden ook grote internationale notariskantoren op de Zuidas inmiddels hun diensten aan. 'Voor het tarief dat ligt op het niveau van de kleinere notarissen in de stad', zo stel Van Rhee, die zelf werkt bij het internationale kantoor van NautaDutilh. 'De tarieven schelen niet zoveel meer, het loopt naar elkaar toe. Schrik dus niet van de Zuidaskantoren.'

'Buitengewoon druk'

Waar dus vooral de grotere kantoren extra werk kunnen oppakken, ziet de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) dat notariskantoren zeker niet lijden onder de coronacrisis. 'Wat ik zie in zijn algemeenheid is dat het in het hele notariaat buitengewoon druk is. Nog drukker dan vorig jaar en dat was al een topjaar', stelt Hens Meengs, woordvoerder van de KNB.

Zo is er een stijging te zien in het onroerend goed dat verkocht wordt en worden er meer bv's opgericht. 'Maar vooral het aantal hypotheken dat wordt overgesloten is buitengewoon groot', vertelt Meengs. Voor die stijging zijn meerdere verklaringen denkbaar. Zo verwachten huiseigenaren mogelijk dat de rente door de crisis gaat stijgen en willen ze de lage rente nu nog vastzetten in een nieuwe hypotheek. Maar ook de verbouwingsdrift in coronatijd leidt mogelijk tot meer oversluitingen.

Deadline

Ondanks de stijgende druk op Amsterdamse notariskantoren verwacht de gemeente geen problemen. Erfpachtoverstappers kunnen nog altijd terecht bij notarissen die de gemeente op haar lijst heeft staan. Van Rhee beaamt dat: 'De deadline voor het passeren van de nieuwe aktes is nog nooit overschreden.'