Al sinds de wethouders Touria Meliani en Marieke van Doorninck deze zomer hun plannen om theater Meervaart in de Sloterplas te bouwen presenteerden, is het onrustig onder buurtbewoners. Een actieve groep vreest de mogelijke komst van een theater in het water. Zij zien liever dat de huidige locatie gerenoveerd wordt of plaatsmaakt voor nieuwbouw.

Verzet

Waar de gemeente hoopt dat de neuzen meer dezelfde kant op zullen gaan staan, groeit het verzet tegen de bouw in de Sloterplas juist. Erfgoedvereniging Heemschut mengt zich nu ook in het levendige debat. De organisatie is de grootste en ook één van de oudste particuliere verenigingen voor bescherming van cultuurmonumenten in Nederland. Deze week hebben ze het stadsdeel verzocht om de Sloterplas en alle oevers aan te wijzen als beschermd stadsgezicht. Sinds 2017 heeft de Noordoever deze status al, maar dat is nog onvoldoende volgens Heemschut. In de plannen van de gemeente zou de nieuwe Meervaart aan de zuidwestkant van de plas moeten komen. 

‘Wij zijn altijd tegen deze gedeeltelijke aanwijzing van de plas geweest’, zegt voorzitter van de Heemschut Norman Vervat tegen AT5. ‘De hele plas en de oevers zijn een stedenbouwkundige en cultuurhistorische eenheid. Het is dus onjuist om alleen een klein deel te beschermen. Je ziet dat andere delen van de oevers voortdurend onder druk staan. Ze moeten open en onbebouwd blijven: er kunnen wat ons betreft geen bouwwerken in of op het water worden aangelegd.’ 

Stadsdeelkantoor

Met de huidige ambitie van het college is het niet de eerste keer dat de politiek het karakter van de Sloterplas voorgoed wil veranderen. In 2007 was er in de buurt eveneens veel onrust. De gemeente had het plan om het nieuwe stadsdeelkantoor aan de oevers van de Sloterplas te bouwen. De provincie greep uiteindelijk in omdat het groen in hun ogen beschermd moest worden.

Maar dertien jaar later staat datzelfde stukje groen dus weer onder druk. Mocht het verzoek om het hele gebied aan te wijzen als beschermd stadsgezicht worden ingewilligd, dan komt er geen nieuwe Meervaart in en aan de Sloterplas.

Directeur van de Meervaart Yassine Boussaid zegt het besluit over de stap van de erfgoedvereniging met vertrouwen tegemoet te zien. ‘Ik maak me over zulke dingen geen zorgen, ze gaan zoals ze gaan. Bepaalde bewoners moeten zich vooral verenigingen, dat hoort echt bij dit soort processen. Dat is alleen maar goed.’

Sentiment

Hélène de Bruine, buurtbewoner en duoraadslid van de ChristenUnie, snapt het verzoek van de erfgoedvereniging wel. ‘Dinsdag was er weer een online bewonersbijeenkomst en het algemene sentiment is toch wel dat mensen het niet zien zitten’, zegt ze. ‘Niemand is tegen investeren in Nieuw-West, graag zelfs. Maar dat moet niet ten koste van de natuur gaan.’ 

Boussaid is juist van mening dat er met de eventuele komst van het theater in de Sloterplas groen wordt toegevoegd aan het gebied. ‘Er komt geen betonnen blokkenhuis. De nieuwbouw moet opgaan in de omgeving. Het gaat om een stedelijk gebied. Een nieuwe Meervaart maakt het gebied juist levensvatbaarder: er loopt nu geen kind van twee jaar oud over de oevers. We willen echt geen verpesters van het gebied worden.’

Referendum

Daar denkt Marc Stücken anders over. Hij woonde tot deze week aan de Sloterplas, maar is net naar Almere verhuisd. Wel werkt de Stücken nog in Nieuw-West. ‘Ik blijf actief betrokken bij besluitvorming rond de plannen van de nieuwe Meervaart’, zegt hij. De oud-Amsterdammer uitte al eerder veel kritiek hoe de gemeente mensen betrekt bij de plannen. ‘Nergens wordt gevraagd aan mensen of ze voor of tegen de locatie in de Sloterplas zijn. Laat de gemeente een referendum houden met een ja of nee vraag. Dat is veel makkelijker qua uitslag.’ 

Waarom de betrokken wethouders van cultuur en grondontwikkeling dat niet doen? ‘Dat willen ze niet. Ze houden nu gewoon ruimte over voor een eigen interpretatie op basis van de uitslagen. Als uit een referendum naar voren komt dat eigenlijk een meerderheid het niet wil, dan kunnen ze niet verder met hun ambities. De voorkeurslocatie van de gemeente is en blijft in de Sloterplas. Dat is wel duidelijk.’

Zowel voor- als tegenstanders van de nieuwbouw in de plas vragen zich af of met het huidige participatietraject wel alle bewoners worden bereikt. ‘Is het een goede afspiegeling van de wijk?’, aldus De Bruine.

De directeur van de Meervaart erkent dit probleem ook. ‘Er moeten goede afwegingen worden gemaakt die gebaseerd zijn op alle stemmen in het hele gebied. Niet alleen op basis van twee of drie verenigingen. Ik ontvang ook veel positieve reacties van mensen van alle generaties met een hart voor Amsterdam en Nieuw-West. Ook die geluiden verzamelen wij. Maar laat ik helder zijn: zorgen moeten gewoon gehoord worden.'

Politiek

Vorige maand liet coalitiepartij SP weten de bouwplannen in de Sloterplas niet meer te zullen steunen. GroenLinks en D66 zijn vooralsnog wel voorstander. In de raad lijkt nog wel een meerderheid te zijn met de steun van onder andere Denk. 

Stücken: ‘Veel mensen zeggen altijd: elke euro die naar Nieuw-West gaat, is een goede euro. Maar de buurt kan het geld voor zoveel betere dingen gebruiken dan een nieuw theater. Doe bijvoorbeeld iets aan de infrastructuur, die is nu nog veel te veel gericht op auto’s.’ 

Zuidas

2021 wordt een beslissend jaar. In januari en februari organiseert de gemeente  online themabijeenkomsten over de nieuwe Meervaart. Verder wordt er een inspraaktraject gestart en ook is de verwachting dat de gemeenteraad een besluit neemt. Een optie is ook nog dat de plannen voor een nieuw theater in de Sloterplas vanwege de financiële gevolgen door de coronacrisis naar achteren worden geschoven. Dat gebeurde deze maand al met de nieuwe grote bibliotheek op de Zuidas. Stücken: ‘De parallel tussen de Meervaart en OBA-Next kun je makkelijk trekken. Amsterdam denkt te groot. Ik hoop echt dat college zich gaat bedenken.’ 

Boussaid: ‘De voorkeurslocatie wordt tot op de bodem uitgezocht, dus geef het een kans. De discussie is levendig: laten we het gesprek blijven voeren, maar ik sta wel voor het theater.’

Gevolgen theater

In een reactie op de aanvraag van het beschermd stadsgezicht laat de gemeente weten dat, zodra de papieren binnen zijn, er een officieel traject wordt gestart. Allereerst gaat dat de afdeling Monumenten en Archeologie een cultuurhistorische verkenning doen. Daarna doet het stadsdeel op basis van deze verkenning een voordracht aan het stadsbestuur.

Het college neemt vervolgens een besluit of zij een procedure starten tot aanwijzing tot beschermd gemeentelijk stadsgezicht. Mocht de gemeente hiertoe besluiten, dan volgt een inspraakperiode van zes weken. Uiteindelijk neemt de gemeenteraad een definitief besluit over de aanwijzing. Over het algemeen kent de gehele procedure een langere doorlooptijd.

Wat de eventuele gevolgen zijn voor de plannen voor het nieuwe gebouw voor theater De Meervaart is pas te zeggen na het doorlopen van de procedure, zo stelt de woordvoerder.