Het is nooit helemaal duidelijk hoeveel panden er precies in een jaar zijn gekraakt. Wellicht maken sommigen zich niet bekend, maar van in ieder geval vijftien locaties is het duidelijk dat er werd gekraakt. Van dat aantal zitten de meeste in het centrum van de stad: negen. 

Mag je kraken?

Het kraken van een leegstaand pand is sinds 2010 verboden volgens de Nederlandse wet. Er werd ook besloten om er stevig op te handhaven, krakers die betrapt werden zouden meteen worden ontruimd en een gevangenisstraf van maximaal een jaar kunnen krijgen. Dat gebeurde in de eerste jaren na de kraakwet ook steevast, maar het meteen ontruimen zien we steeds minder.  Met als gevolg dat er best veel krakers zijn die al een tijdje in dat pand kunnen wonen. Huiseigenaren doen dan bijvoorbeeld geen of veel later aangifte tegen de krakers en daardoor kunnen ze er een tijdje blijven wonen. Na een aangifte verzoekt de politie de krakers om het pand te verlaten, anders kan er eventueel worden overgegaan tot ontruiming. 

Maar voor het zo ver komt, vindt er vaak eerst een kort geding plaats bij de rechtbank. Krakers maken vaak pas dagen later bekend dat ze ergens ingetrokken zijn, om op die manier niet op heterdaad betrapt te kunnen worden en zo een beroep op het huisrecht kunnen doen. Er kan daardoor niet direct worden ontruimd. De rechter moet zich dan eerst over de zaak buigen voordat er actie kan worden ondernomen.  

Klinkt als muziek in de oren

De eerste kraak dit jaar was al begin 2023. Op 7 januari werd duidelijk dat een oude muziekwinkel in de Spuistraat was gekraakt. De zaak moest een jaar eerder vanwege de coronacrisis de deuren sluiten en de krakers trokken vervolgens in het lege pand. Daar zijn ze inmiddels weg. Het pand is opgeknapt en wordt verhuurd, de begane grond wordt op het moment verbouwd voor een nieuwe winkel.

Niet heel veel verder, op de hoek van het Rokin en het Spui, werden eind september meerdere etages gekraakt door wel een hele bijzondere groep. De 'tijdreizigers', zoals ze zichzelf noemen, kraakten het pand na een zogenoemde hi-ha-happening op het Spui. Een paar maanden later zitten de krakers nog steeds op de bovenetages.  

Dan naar de buren

In het winkelgebied zijn ook nog andere panden gekraakt, om de hoek zelfs. Eind april werd een pand in de Taksteeg, een steeg tussen het Rokin en de Kalverstraat, ingenomen. Dat maakten de krakers bekend op Koningsdag. De eigenaar deed aangifte, maar de krakers van het zogenoemde 'Takland' spanden een kort geding aan. Uiteindelijk besloot de rechter dat zij mochten blijven. Er was namelijk geen strafrechtelijke grond waarop de ontruiming kon worden genomen.    

Zes weken later werd er toch een machtiging gegeven voor een ontruiming, om dat te voorkomen werd er door de groep besloten om het pand van de buren te kraken. Volgens de krakers zelf was de woning ook een upgrade.  "Er zijn allemaal badkamers en keukens. Het is heel huiselijk. Het is iets kleiner natuurlijk, maar het wordt heel gezellig", aldus een van hen nadat de kraak bekend werd gemaakt. De krakers zitten nog altijd in dit tweede pand.

In het oude centrum werd aan het eind van november ook gekraakt, op de Krom Boomssloot. Verschillende buurtbewoners reageerden verheugd op hun komst. Een van hen staat regelmatig in de keuken voor de krakers en wordt ondertussen 'Meneer Soep' genoemd. De krakers zitten nog steeds in het pand.

Aan de Amsterdamse grachten

Sommige krakers kiezen voor een pand op de gracht. In juni kraakte een groep een grachtenpand aan de Herengracht naast de Knopenwinkel. In het pand zat op dat moment alleen een yogastudio. Het gebouw lijkt nu niet meer bezet door de krakers, maar is op het moment ook nog niet bewoond. Een gracht verder, op de Prinsengracht ter hoogte van het Amstelveld, werd een paar maanden later ook een grachtenpand gekraakt. Ook daar zijn de krakers weg. 

En wie aan de Amsterdamse grachten denkt, denkt ook vrij snel aan de Jordaan. Zo ook krakers blijkt. Want tussen de periode van de twee gekraakte grachtenpanden werd er namelijk ook een pand in het hartje van de wijk gekraakt. Een groep vrienden kraakte een woning van Ymere aan de Nieuwe Leliestraat dat al zes jaar leeg zou staan. 

Volgens Ymere staan de woningen leeg door een verzakkende fundering, asbest en een uitbouw die los scheurt. Zij zeggen dat het helemaal niet veilig was om daar te wonen, maar de krakers wonen er nog steeds. De bewoners van de straat vinden de actie prima. De bijna 100-jarige Fietje die we in de straat tegenkwamen snapt de krakers goed. "Ik zou ook kraken als ik geen woning had, oh zeker." Of de groep het einde van volgend jaar haalt, is de vraag. Volgens Ymere staat er in april een renovatie op de planning.  

Het kraakpand met misschien wel het meest unieke uitzicht dit jaar, is van eind maart. Op het Entrepotdok met een uitzicht over de olifanten en giraffen van Artis. Het zou ook zo maar eens het grootste gekraakte pand van dit jaar zijn met een oppervlakte van ruim 200 vierkante meter. Volgens woningcorporatie de Alliantie was het pand 'behoorlijk uitgewoond' en moest het eerst gerenoveerd worden voor het kon worden doorverhuurd. 

Niet alleen in het centrum

Maar krakers kiezen niet alleen voor panden in het centrum. Ook West was dit jaar populair met drie gekraakte woningen. Alle drie bevonden zich in De Baarsjes en de eerste bekendgemaakte kraak was op de Hugo de Grootkade in begin februari. Ook buurtbewoners die we hier spraken vonden het allemaal prima, maar de rooms-katholieke parochie Emmaüs, eigenaar van de benedenverdieping, vond dat niet. Zij stapten naar de rechter, die vervolgens oordeelde dat krakers binnen drie dagen weg moesten.

Ook de krakers van het leegstaande partycentrum aan de Jan van Galenstraat moesten weg. Begin juli trokken de krakers in de feestlocatie die gesloopt gaat worden voor de bouw van de nieuwe wijk Marktkwartier. In september moesten de krakers weg van de rechter nadat de ontwikkelaar aangifte had gedaan. 

Het derde kraakpand in De Baarsjes wordt wel nog bewoond en dat al ruim een half jaar. Sinds medio mei wordt het pand aan de Kanaalstraat bewoond en nu is dat nog altijd zo. De woning zou voor de kraakactie ongeveer zes jaar leeg staan. 

Een eigen dorp

Niet alle kraakacties die dit jaar op AT5 stonden waren binnen de stadsgrenzen, eentje was namelijk in Amstelveen, maar wel een bijzondere. Het is de enige actie waar geen pand is gekraakt, maar een stuk grond. Aan de Laan van Kronenburg ligt al een tijd een braakliggend stuk grond waar ruim 4000 studentenwoningen moeten komen. Maar omdat de locatie precies onder de aanvliegroute van Schiphol ligt mogen er, vanwege de vliegherrie, geen er nieuwe woningen gebouwd worden. 

Vanaf eind mei gaat een groep krakers op het stuk grond wonen en wordt het gebiedje omgedoopt tot Krakenburg. De bedoeling is om een eigen dorp te bouwen wat zelfvoorzienend is en dat lijkt gelukt. Een half jaar later staan er huisjes en zie we er zelfs zonnepanelen.

Russische panden

Een bijzondere vermelding in dit overzicht krijgt het gekraakte pand van de Russische miljardair Arkady Volozj aan de Vossiusstraat. Het werd weliswaar al in 2022 gekraakt, maar de krakers wonnen dit jaar zowel een kort geding als een hoger beroep omdat de miljardair op de sanctielijst van de EU staat. De krakers wonen nu al ruim een jaar in het luxe herenhuis.  

Ook dit jaar is er gekraakt tegen een pand met een Russische achtergrond. Het oude Russische handelskantoor aan de Veluwelaan is twee keer bezet. De krakers zaten, naar eigen zeggen, er eerst een maand in voor er werden ontruimd door de politie. Een maandje later moest er weer worden ontruimd omdat ze waren teruggekeerd. 

In Zuid staat gekraakt pand nummer vijftien. In maart werd een woning aan de Woestduinstraat gekraakt dat te koop stond voor een vraagprijs van 475.000 euro. Ze zijn er inmiddels weer weg. Het pand wordt op dit moment verbouwd. 

Waar in 2010 na de invoering van de kraakwet panden meestal vrijwel direct werden ontruimd lijkt het er nu op dat krakers in sommige panden best nog wel een tijdje kunnen bivakkeren. Maar toen vertelden ze al aan iedereen dat kraken door zou gaan.